Χρήμα: Καλός υπηρέτης, αλλά κακός δυνάστης…
Posted on 8 Απρ, 2013 in Δοκιμές | 0 commentsΧρήμα: Καλός υπηρέτης, αλλά κακός δυνάστης…
ΠΕΡΙΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ
Από: Σταύρος Καλαϊτζόγλου
Δημοσιεύθηκε “Χ.Ν.”στις: 08-04-2013 (απόσπασμα)
- «Αυτός που πιστεύει ότι το χρήμα μπορεί να κάνει τα πάντα, μπορεί να κάνει τα πάντα για το χρήμα» (Βενιαμίν Φραγκλίνος, 1706-1790)
ΤΑ ΠΡΟΣΦΑΤΑ γεγονότα στην Κύπρο, με την κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού της συστήματος, αλλά και η αναζωπύρωση τελευταία της συζήτησης σχετικά με το “μέσα” ή “έξω” απ’ το ευρώ (1), ξαναφέρνουν στο προσκήνιο το θέμα του χρήματος στη ζωή μας.
ΔΥΣΚΟΛΗ παραμένει η έντιμη και με πολύ μόχθο απόκτησή του· δυσκολότερη δε η σωστή χρήση του. Οποιος το αποκτά με αίμα και ιδρώτα, ξέρει την τιμή του. Όποιος το “κληρονομεί” ή το αποκτά παράνομα, το ξοδεύει και απερίσκεπτα. Αποτελεί δέλεαρ για ευκολότερη ζωή, γι’ αυτό πολλές φορές είναι κίνητρο για εγκληματικές συμπεριφορές. Εστω κι αν, η διάρκεια απόλαυσης τέτοιων κερδών, κατά τον Αντιφάνη, είναι μικρή, σε αντίθεση με τις μακροχρόνιες λύπες που επιφυλάσσει αυτό (2).
ΜΙΑ ΑΠΟ τις παράνομες δραστηριότητες, αν και “νομιμοφανής”, είναι το ξέπλυμα, μέσω τραπεζών ή εξωχώριων εταιριών, του λεγόμενου “μαύρου” χρήματος: του σκοτεινής δηλαδή προέλευσης. Υπάρχουν κρατίδια/πλυντήρια που αποτελούν και “φορολογικούς παραδείσους” για το διεθνές έγκλημα. Επί του θέματος, σωστά το λέει η κρητική μαντινάδα:
«Ο παντοδύναμος παράς, τη σημερνήν ημέρα
Είναι σαπούνι μαγικό, και βγάνει κάθε λέρα»
(…)
Ο ΠΟΘΟΣ για την απόκτησή του διαμορφώνει ανάλογα πρότυπα. Οπως του αδίστακτου “Σπαγγοραμένου” εμπόρου Σάιλοκ ή του πλουτοκράτη Μαφιόζου που ποδηγετεί κυβερνήσεις και χώρες. Η παγκόσμια λογοτεχνία περιγράφει και τους δυο τύπους. Τη “φιλοσοφία” του σύγχρονου πλουτοκράτη μάς “υμνεί” το συγκρότημα Active members. Στο παρακάτω (αποσπασματικό) “μανιφέστο” τους εκθειάζουν τον κυνισμό και την πρακτική ενός μέλλοντος πλουτοκράτη:
«…Και για φαντάσου μια μέρα πλούσιος να γίνω
Κι από τις τύψεις μου τους γύρω μου να φτύνω
Να έχω ένα αμάξι το πιο ακριβό μοντέλο
Και για επιχείρηση ένα κυριλέ μπουρδέλο.
Που να ’χει πελάτες μεγάλους δικαστές
Δημόσια πρόσωπα και άξιους βουλευτές
Κι αν έρθει η ώρα μου μια χάρη να ζητήσω
Να πω «παιδιά, τώρα σειρά μου να πηδήξω.
Γιατί στα νταλαβέρια αυτά τα σκοτεινά
Η εξουσία λέει χρειάζεται συχνά
Εκείνα που έχει πάρει να πληρώσει
Τυφλή δικαιοσύνη να αποδώσει…» (3)
ΤΗ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΗ αρνητική επίδραση του χρήματος στους ανθρώπους τονίζει συνοπτικά σε ένα χωρίο της “Αντιγόνης”, ο Σοφοκλής (4). Λέει (σε ελεύθερη απόδοση):
«Γιατί κανένας θεσμός τόσο κακός δε ξανάγινε στους ανθρώπους όσο το χρήμα. Αυτό και πόλεις κυριεύει, και ανθρώπους ξεσπιτώνει, αυτό και δασκαλεύει κατάλληλα αλλά και μεταλλάσσει τις δίκαιες απόψεις των ανθρώπων (ώστε) να στρέφονται σε αισχρές πράξεις και να ασχολούνται ενσυνείδητα με κάθε ανόσιο έργο»
Η ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ του χρήματος στη ζωή μας, του προσδίδει την ανάλογη αξία, ενασχόληση και αφοσίωση μας. Ανέκαθεν υπήρξε το βαρόμετρο του αξιοκρατικού μας συστήματος, ειδικά κατά τη Μεταπολιτευτική περίοδο. Το περίεργο όμως, που συμβαίνει με το χρήμα είναι ότι όσο πιο μεγάλη σημασία δίνουν οι άνθρωποι, ας πούμε, στη σύγκριση των εισοδημάτων τους, τόσο χαμηλότερο βαθμό ικανοποίησης έχουν σε διάφορους δείκτες, όπως της ευτυχίας, ευεξίας κι απόλαυσης της ζωής. Κι αυτό επειδή, το χρήμα, εκτός από τη φαινομενική άνεση, προσφέρει στον κάτοχό του την αγωνία και το άγχος της διατήρησης, της επαύξησής ή της απώλειάς του∙ με συνέπεια την απομόνωση και τον εγκλωβισμό του κατόχου του στο κάστρο του φόβου. Θυσιάζονται γι’ αυτό παλιές φιλίες ή αγαπημένα πρόσωπα για να αποκτηθούν “νέα”!
(…)
Ο ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ πλούτος δεν είναι το κλειδί της ανθρώπινης ευτυχίας. Αυτή βρίσκεται μάλλον στο “κοινωνικό κεφάλαιο” που διαθέτει ο καθένας μας. Όχι στο “καταθετικό” των τραπεζών ή των οικονομικών δραστηριοτήτων του… Έτσι, η οικογένεια, η εργασία, τα παιδιά, η επικοινωνία, η υγεία, οι συγγενείς, οι κοινωνικές μας σχέσεις, η προσφορά στους άλλους, είναι μερικοί από τους καθοριστικούς παράγοντες της αληθινής ευτυχίας μας. Περισσότερα χρήματα δεν σημαίνουν κατ’ ανάγκη περισσότερη ευτυχία. Σίγουρα μας χρειάζεται ένα επίπεδο οικονομικής δύναμης για την εκπλήρωση των βασικών μας αναγκών. Όμως αυτό, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, δεν είναι υψηλό. Στην ουσία, όπως λέει και η Ρωσίδα λόγια Anne-Sophie Swetchine (1782-1857) «Είμαστε π λ ο ύ σ ι ο ι μόνο μέσα απ’ αυτό που δίνουμε και φ τ ω χ ο ί μόνο μέσα απ’ αυτό που αρνιόμαστε».
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
(1) «Στόχος μας είναι να σώσουμε την Ελλάδα μέσα στην Ευρωζώνη και το ευρώ, όχι να σώσουμε το ευρώ στην Ελλάδα, και κυρίως όχι να σώσουμε το ευρώ στην Ελλάδα πάση θυσία»! (Από δήλωση του πρόεδρου του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, κ. Αλ. Τσίπρα, 3-4-13)
(2) «Τα πονηρά κέρδη τας μεν ηδονάς έχει μικράς, έπειτα δ’ ύστερον λύπας μακράς» (Αντιφάνης, Αβέβ. αποσπ. 40, Meineke)
(3) Μουσικό συγκρότημα Active member: στο τραγούδι “Τα εξ αμάξης” – Από το δίσκο “Το μεγάλο Κόλπο”, 1995
(4) Σοφοκλής, “Αντιγόνη”, στ. 295-301: «…Ουδέν γαρ ανθρώποισιν οίον άργυρος/ κακόν νόμισμ’ έβλαστε. τούτο και πόλεις /πορθεί, τόδ’ άνδρας εξανίστησιν δόμων,/ τόδ’ εκδιδάσκει και παραλλάσσει φρένας/ χρηστάς προς αισχρά πράγμαθ’ ίστασθαι βροτών/ πανουργίας δ’ έδειξεν ανθρώποις έχειν/ και παντός έργου δυσσέβειαν ειδέναι».
