H άλλη άποψη (Παιδοπόλεις)
Posted on 19 Μαρ, 2014 in Τα Παιδοπολίτικα | 6 comments
Η ΑΛΛΗ ΑΠΟΨΗ
Υπήρχαν και αρνητικές πλευρές στις Παιδοπόλεις. Δεν το αρνείται κι ο πιο καλόπιστος υπερασπιστής τους.
Μα και πώς να γινόταν αλλιώς, όταν αυτές συστάθηκαν ευθύς αμέσως μετά, ή και κατά τη διάρκεια του λεγόμενου συμμοριτοπόλεμου ή ανταρτοπόλεμου ή πιο ευγενικά Εμφυλίου;
Κι όμως, βρέθηκαν άνθρωποι κι απ΄τις δυο αντιμαχόμενες παρατάξεις για να υποστηρίξουν- και να στηρίξουν- το εγχείρημα. Που δεν ήταν μόνο έργο της τότε Βασίλισσας, της Φρειδερίκης, αλλά μιας πλειάδας φωτισμένων συνεργατών της.
Και φυσικά ολόκληρου του δοκιμαζόμενου τότε λαού, αριστερού ή δεξιού, κομμουνιστών ή εθνικοφρόνων.
-Ένα αρνητικό ήταν ότι οι Παιδοπόλεις διακρίνονταν σε αρρένων και θηλέων-εκτός από την “Αγία Ειρήνη” (1948-1950) στην οποία υπήρχαν και αγόρια και κορίτσια.
Έτσι η οικογενειακή θαλπωρή και η φυσιολογική συμβίωση δεν εδραιώθηκε στις άλλες, παρά αυτό που υπερίσχυσε ήταν ο κατασκηνωτικός -για άλλους στρατιωτικός- τύπος διαπαιδαγώγησης.
Με πολλά πειθαρχημένα προγράμματα και περισσότερα συναισθηματικά κενά.
-Δεύτερο αρνητικό στοιχείο ήταν ότι το προσωπικό δεν ήταν εξειδικευμένο. Αλλά μέσα σε εκείνη την κοσμοχαλασιά, που ο αδελφός σκότωνε το αδελφό και η κόρη πρόδινε τη μάνα της, πού να βρεθεί το… εξειδικευμένο προσωπικό; Έτσι, η”στρατιωτική δομή” πρωτοϋπήρξε στη Λητή, στην παλιά Παιδόπολη του «Αγ. Δημητρίου» (Θεσσαλονίκη) που ως δ/ντής στις αρχές της δεκαετίας του 1950 και μέχρι τα μέσα της ήταν ένας στρατιωτικός –Παπαδημητρίου ονομαζόμενος. (αρχες δεκαετίας 1950)
Το ίδιο και στην Παιδόπολη του «Αγ. Ανδρέα» στη Ραφήνα, στην οποία υπήρχε ένας απόστρατος συνταγματάρχης -Γερμανος ονομαζόμενος. (1954-1955)
Έχω ζήσει και στις δυο παραπάνω Παιδοπόλεις.
Πολύ αργότερα είχαμε δασκάλους της Παιδαγωγικής Ακαδημίας (την Πανίδου Σοφία, το Λαγκούρα, το Ν. Αμπατζιάδη, τον ίδιο τον Τακίδη- αρχηγό κ.ά.). Οι άλλες κοπέλες ή οι άντρες ήταν ή απόφοιτοι του εξαταξίου Γυμνασίου, ή απλά ανεπάγγελτοι. Όλοι τους όμως ήθελαν να μας βοηθήσουν με τον τρόπο τους, και τα σφάλματά τους (που καλώς ή κακώς μας αποκάλυπταν και τημη …ειδυλλιακή εικόνα).
-Τρίτο αρνητικό στοιχείο ήταν ο μη έλεγχος από καμιά αρχή των οικονομικών της Βασιλικής Πρόνοιας (πρώην “Έρανος Βορείων Επαρχιών Ελλάδος”). Χαρακτηριστικό ήταν ένα δημοσίευμα της εφημερίδας «Απογευματινή» (στα τέλη της δεκαετίας του 1950) που παρομοίαζε τη Βασιλική Πρόνοια με «Γαργαντούα» που καταβρόχθιζε τεράστια ποσά ανεξέλεγκτα! Θυμάμαι που οι “μεγάλοι” έφεραν την εφημερίδα κρυφά στην Παιδόπολη και τη σχολιάζαμε, μικροί μεγάλοι. Τόση εντύπωση μας έκανε η αποκάλυψη. Η εφημερίδα κατασχέθηκε αμέσως, εξαφανίστηκε από τα περίπτερα, και ο δ/ντής της Παπαγεωργίου-αν θυμάμαι ακριβώς το όνομα-μπήκε στη φυλακή για προσβολή του βασιλικού θεσμού!
Όμως, χαρακτηριστικό σχετικό παράδειγμα της αδηφαγίας ορισμένων υπαλλήλων της Β.Π. (λογιστών συνήθως) ήταν που έναν (Σίμογλου ονόματι) τον είχαμε ονομάσει με το παρατσούκλι «ο Χαλβαδούλης», επειδή μας είχε ταράξει στις φακές… μπλούμ, φασολάδα… μπλούμ, μακαρόνια… μπλουμ και φυσικά όλα αυτά με συνοδεία … χαλβά! (Όταν λέω «μπλουμ», εννοώ σούπα με πολύ νερό και ελάχιστες φακές ή φασόλια ή μακαρόνια να… κολυμπούν μέσα!). Φυσικά το κανονικό πρόγραμμα περιελάμβανε κι άλλα φαγητά που όμως, για λόγους… οικονομίας, δεν απολαμβάναμε. Τα απολαμβάναμε μόνο όταν ήταν να μας επισκεφθούν οι “Κυρίες των Τιμών” (Μελά, Αγγελοπούλου, Λελούδα κ.ά).
Έτσι, εύλογα υποψιαζόμασταν όλοι τότε, πως τα αποκτηθέντα διαμερίσματα στη Θεσσαλονίκη από ορισμένους-έστω και ελάχιστους υπαλλήλους της Β.Π.- δεν ήταν παρά από τις μίζες και τα αλισβερίσια με τους προμηθευτές της Παιδόπολης.
-Όσο για την πολυθρυλούμενη «θρησκευτικο-πατριωτική» προπαγάνδα, ναι, υπήρχαν τα Κατηχητικά σχολεία με τις αναγνώσεις των ευαγγελικών περικοπών, τις εξηγήσεις και αποστηθίσεις χωρίων, υπήρχαν οι ΧΜΟ, υπήρχαν οι παρελάσεις, υπήρχε ο βηματισμός, υπήρχαν οι Γυμναστικές Επιδείξεις, υπήρχε η διακίνηση (στην πόλη) της «Σπίθας» του Αυγ. Καντιώτη από Παιδοπολίτες κ.λπ..
Αλλά παρόμοια συνέβαιναν σε όλη την κοινωνία της Θεσσαλονίκης, στα σχολεία, στις οικογένειες. Ναι, διαβάζαμε βιβλία της «Ζωής» («Ο Γυρισμός στη Γαλάζια Ελλάδα», «Φαβιόλα», «Μίμηση Χριστού», «η Ζωή του Παιδιού». Εγώ προσωπικά, είχα πάρει μάλιστα Α΄βραβείο σε διαγωνισμό του περιοδικού, το 1957!).
Όμως, κανείς δεν μας εμπόδιζε, μεγάλοι πια, να διαβάσουμε, έστω και κρυφά, Ν. Καζαντζάκη ή Μ. Λουντέμη, τις «Εικόνες» της Ελ. Βλάχου ή το «Μικρό Ήρωα», να ακούσουμε μουσική Θεοδωράκη, να διαβάσουμε Μαξίμ Γκόρκυ, Τολστόι ή Πούσκιν.
Εξάλλου, όπως το έχουμε κατ΄επανάληψη γράψει, στο βασικό περιοδικό της Βασιλικής Πρόνοιας με αρχικό τίτλο «Η Παιδόπολις» (αργότερα, «Το Σπίτι του Παιδιού») συνεργαζόντουσαν άρρηκτα και οι δυο παρατάξεις: η επονίτισσα ποιήτρια και δημιουργός μυθοπλασιών από την Ελληνική Μυθολογία παιδαγωγός Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη, ο εικονογράφος Μ. Μποσταντζόγλου (Μποστ), αλλά και η Καλλιόπη Μουστάκα που διετέλεσε δ/ντρια σε κάποια Παιδόπολη. Από την άλλη, ήταν ο Θανάσης Πετσάλης-Διομήδης και πολλοί άλλοι σύγχρονοι συγγραφείς, Γάλλοι σε μετάφραση, ποιητές κ.λπ.
Ναι, υπήρχαν και… αρνητικά, αλλά τελικά αυτά μας βοήθησαν να έχουμε και την άλλη άποψη μαζί μας, ώστε βγαίνοντας από τις Παιδοπόλεις να είμαστε πιο ενημερωμένοι. (Στ.Γ.Κ.)
Στην-άλλη όψη-ενώ σου βγαίνει αυθόρμητα η αλήθεια, στο τέλος προσπαθείς ν’ αγιοποίησης την κατάσταση-ο άγιος της υπόθεσης είσαι εσύ και τα υπόλοιπα παιδιά. Στις δύσκολες στιγμές δεν ακούμπησες στον ώμο του μισθωτού υπάλληλου άλλα στο φιλαράκι και μόνον εσύ ξέρεις πόσο δάκρυ πότισες το μαξιλάρι- τότε που ήσουν εσύ με τον εαυτό σου. Γι’ αυτό σου λέω δεν χρωστάς σε καμιά Φρειδερίκη και στους παρατρεχάμενους -αυτοί τρύγησαν καλά την συνεισφορά του λάου. Δημιουργείς ιδανική ατμόσφαιρα , με αναφορά σε ονόματα λογοτεχνικά που μέχρι πρόσφατα έτρεμες και μόνον στην προφορά τους -δεν πιστεύω να τους συνάντησες εκείνο τον καιρό.Από Θεοδωράκη μπορεί ν’ άκουσες την-Μαργαρίτα Μαργαρώ- ήταν και σουξέ της εποχής.Μέσα στην παιδοπολη από ραδιοφωνακι υπαλλήλου-θυμάμαι τις ποδοσφαιρικές αναμεταδόσεις στο αρτοποιείο-το αυτί σου μπορεί να άρπαξε Γούναρη και το πολύ κανέναν Καζαντζίδη.Εγώ πάντως θυμάμαι να ακούγονται από τα μεγάφωνα τα Χριστουγεννιάτικα,τα δημοτικά των επιδείξεων μα προπαντός κάθε τρεις και δέκα τα εμβατήρια. ,Εικονες΄ της Βλαχου-το εξώφυλλο μόνον στο γωνιακό περίπτερο. Αναφέρεσαι συχνά στο, Σπίτι του Παιδιού, και σε γνωστούς περιστασιακούς αριστερούς συνεργάτες του-το περιοδικό δεν αντεχε σε ανάγνωση από παιδιά άνω των 8-9 ετών. Πέρα από αγνά παραμύθια-κι΄αυτά λογοκρίνονταν-μακαρι να μπόρεσαν και περάσουν σωστά μηνύματα, εξαργυρώνοντας το άλλοθι των εργοδοτών τους. Μικρός Ήρωας-Καραγκιοζης κ.τ.λ κυκλοφορούσαν από χέρι σε χέρι-θυμάμαι μετά το βραδινό σιωπητήριο, έβγαζα το εικονογραφημένο κλασικό και διάβαζα με το φως της έξω κολόνας. Τα επόμενα χρόνια φόρεσα γυαλιά.Ανθρώπινη αδυναμία είναι το υλικό κέρδος.Το να δημιουργης συνειδητά οβελίες είναι απάνθρωπο. Μόλις σε αμόλησαν έξω έπεσες σε αγέλη που ηταν έτοιμη να σε κατασπάραξη. Αντιλαμβάνομαι από τα λίγα γραφόμενα σου που διάβασα ότι ήσουν γεννημένος να γραφης κι΄όμως με τις παιδοπολιτικες αναστολές σου λουφαξες στην σιγουριά του Δημοσίου. Παίρνω παράδειγμα από τον εαυτό μου κι’ από όσους γνωρίζω την πορεία της ζωής τους-πάντα μιλώ για παιδοπολιτες-ειμαστε προβληματικοί.Μετά από τόσες 10ετιες δυσκολευόμαστε ακόμη και σήμερα στην προσαρμογή. Είχα-πριν μια βδομάδα μας άφησε-ενα παιδικό φιλαράκι παιδοπολιτη και οδοντίατρο ονόματι Γιάννη Μερτζανη.Αυτός ο άνθρωπος δυσκολεύονταν τρομερά να παρη αμοιβή για τις υπηρεσίες του-δούλευε κατά περιόδους στα γιαπιά για να πληρωση το ταμείο του. Επανέρχομαι στα όσα γράφεις. Ο τροπος που σου χάρισαν το αυτοκινητάκι ήταν μια συνειδητή άτιμη πράξη κι΄αυτό διότι σου έμεινε η ένστολη εικόνα του καλού ΣΑΜ. Την αφίσα με το αμερικανο που χρωματικά έχει στολιστεί με την σημαία του και σου δείχνει προκλητικά το σήμα της ειρήνης την γνωρίζεις.Έτσι σιγά σιγά σε έκαναν άβουλο και μην μπλέκεις στο μεγάλο κόλπο τον απλό ομαδάρχη που πάλευε για το ψωμί του. Τωρα εισαι μεγαλος και δεν τους εχεις ανάγκη γι΄αυτό σου εύχομαι να περιγράφεις την μνήμη-που σου αρέσει-χωρίς να μπερδευης ετεροχρονισμένα τα γεγονότα.Ολα αυτά με αγάπη και χωρίς ίχνος κακίας απλώς έτσι τα οίδα.
Υ.Γ το και περάσουν=να περάσουν,όσο το οίδα αντί το είδα είναι σωστό.
Περα απο σχολια για το πως περασε ο μεχρι σημερα χρονος μας η κυριαρχη αξια ειναι αυτη η ιδια η ΖΩΗ. Σου ευχομαι γερη καρδια και καλη ποιοτητα ζωης.
“Απλώς έτσι τα είδες”
Και είναι πολύ ενδιαφέρον και αξιοσέβαστο το βλέμμα σου, όπως και των δεκάδων άλλων συμπαιδοπολιτών που γράφουν ή μου τηλεφωνούν.
Δεν … φιλοδοξώ με την ιστοσελίδα, να γράψω… ιστορία των Παιδοπόλεων, στις οποίες έμεινα από το 1947 μέχρι το 1961.
Μια ολόκληρη ζωή!
Σπασμένες αναμνήσεις ξαναφέρνω στο νου, το δικό μου και πολλών άλλων. Και όποιοι τις συμπληρώουν-όπως εσύ και άλλοι- απλά γινόμαστε συν-ταξιδιώτες σε μια “Άλλη Χώρα” ουτοπική. Με ευχάριστες και δυσάρεστες αναμνήσεις.
Προσωπικά έτυχε να έχω περισσότερες ευχάριστες. Ή, οι δυσάρεστες ήταν -και είναι- ανάξιες λόγου. Λέω προσωπικά, χωρίς αυτό να είναι γενικός κανόνας.
Πουθενά δεν αναφέρομαι σε “ευγνωμοσύνη στη Φρειδερίκη και στους παρατρεχάμενούς της”. Τουναντίον ευγνωμονώ, και ευγνωμονούμε όλοι, τον ελληνικό λαό πρωτίστως, που χάρη στις στερήσεις και τις θυσίες του (τη φορολογία) επιβιώσαμε.
Αυτή είναι η μόνη αλήθεια.
Γι αυτό αισθάνομαι -όπως θα έλεγε κι ο Ν. Βρεττάκος- “χρεωμένος στον κόσμο” που μας υποστήριξε.
Γι αυτό δίδαξα 35 χρόνια στα σχολεία της Μ.Ε. ως καθηγητής, χωρίς να κάνω… περιουσία!
Ευχαριστώ για τις ευχές σου.
Πάντα καλά.
Στ.Γ.Κ.
Γεια σας, κάνω μια έρευνα για την Καλλιόπη Μουστάκα, η οποία ήταν αρχηγός στην Παιδόπολη Αγριάς Βόλου το 1947-1948. Μήπως κανείς από εσάς την είχε γνωρίσει ή μήπως γνωρίζετε κάποιον που την είχε γνωρίσει; Έχετε ακούσει κάτι γι’ αυτήν;
Ευχαριστώ πολύ
Αγαπητή κα ή δεσποινίς Στρατούλα
Για την παιδαγωγό ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΟΥΣΤΑΚΑ σας παραπέμπω για μερικά στοιχεία που βρήκα και καταχώρησα
στη σημερινή ιστοσελίδα μου
https://www.stcloris.gr/?p=14767