Ypatia
Posted on 11 Ιαν, 2011 in Κείμενα | 0 commentsΣήμερα θα σταθούμε σε μια πολυσυζητημένη προσωπικότητα του αρχαίου Ελληνικού Κόσμου, ίσως τη μεγαλύτερη Μαθηματικό του 4ου και 5ου μ.Χ. αιώνα: την Υπατία.
Η ζωή της έγινε θρύλος, αν και η η Ιστορία των Επιστημών δεν της έδωσε τη θέση που της αρμόζει. Απλά την αναφέρει.
- Μιλάμε και για την Υπατία που μια πρόσφατη κινηματογραφική ταινία (AGORA) προσπάθησε να αποδώσει, όσο πιο πιστά γίνεται, τη ζωή και το μαρτύριό της. Ας μη λησμονούμε ότι η εποχή που έζησε η Υπατία ήταν περίοδος αδυσώπητων αγώνων επικράτησης ανάμεσα στον παλιό ειδωλολατρικό (παγανιστικό) κόσμο και την ανερχόμενη Χριστιανική θρησκεία.
Πιθανόν η Εκκλησία, θέλοντας κατά κάποιο τρόπο να εξιλεωθεί για το έγκλημά της, αγιοποίησε στη θέση της την “Αγία Αικατερίνη”, παρ΄όλο ότι κι αυτή η εκδοχή είναι αμφιλεγόμενη.
Η Υπατία δίδαξε στην Αλεξάνδρεια του 4ου αιώνα μ.Χ. Η πόλη αποτελούσε το το χώρο μιας μικρής επιστημονικής αναγέννησης, με αιχμή τα Μαθηματικά και την Αστρονομία. Η Υπατία υπήρξε η πιο διάσημη ανάμεσα στις γυναίκες επιστήμονες και φιλοσόφους της εποχής της, αλλά και όλων των μετέπειτα χρόνων, αφού θεωρείται-και σήμερα- η μόνη γυναίκα επιστήμονας στην ιστορία των μαθηματικών και της αστρονομίας. Ίσως αυτή η αγάπη της για τις επιστήμες, ούσα γυναίκα, να ήταν και το μοιραίο λάθος που της στοίχισε τη ζωή της..
Ο μαθητής της Ησύχιος ο Εβραίος έγραφε: “Κρατώντας το μανδύα του φιλοσόφου και περπατώντας μέσα στην πόλη, εξηγούσε δημόσια τα γραπτά του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη και άλλων φιλοσόφων σε όλους όσους ήθελαν να ακούσουν… Ή, ήθελαν να συμβουλευθούν αυτήν πρώτα για τα θέματα διοίκησης της πόλης.”
Βέβαια το κατεστημένο της εποχής εκείνης στην Αλεξάνδρεια, ειδικότερα οι φανατικοί Χριστιανοί ορισμένων αιρέσεων, δεν μπορούσαν να ανεχθούν μια γυναίκα επιστήμονα. Δεν θα αργούσε το μίσος να μετατραπεί σε πράξη. Ο φόνος της Υπατίας περιγράφεται στα γραπτά του χριστιανού ιστορικού του 5ου αιώνα Σωκράτη του Σχολαστικού. Γράφει μεταξύ άλλων:
«Όλοι οι άνθρωποι την σεβόταν και την θαύμαζαν για την απλή ταπεινοφροσύνη του μυαλού της. Ωστόσο, πολλοί τη ζήλευαν επιπλέον, επειδή συχνά συναντούσε και είχε μεγάλη οικειότητα με το Ρωμαίο Ορέστη (μαθητής της)».
Ο λαός, λοιπόν, την κατηγόρησε ότι αυτή ήταν η αιτία που ο Ο Κύριλλος και ο Ορέστης-και οι δυο μαθητές της!- δεν γινόταν φίλοι. Με λίγα λόγια, ορισμένοι πεισματάρηδες και απερίσκεπτοι φανατικοί με υποκινητή και αρχηγό τους κάποιον Πέτρο, φανατικό οπαδό της νέας Εκκλησίας, παρακολούθησαν την Υπατία να επιστρέφει μια μέρα σπίτι της. «Την κατέβασαν με τη βία από την άμαξά της, την μετέφεραν στην Εκκλησία που ονομαζόταν Caesarium, τη γύμνωσαν εντελώς, της έσκισαν το δέρμα και έκοψαν τις σάρκες του σώματός της με κοφτερά κοχύλια μέχρι που ξεψύχησε, διαμέλισαν το σώμα της, έφεραν τα μέλη της σε ένα μέρος που ονομαζόταν Κίναρον και τα έκαψαν.»
Το 412 ο Κύριλλος που ήδη είχε γίνει Χριστιανός, μάλιστα πολύ φανατικός, ανακηρύχθηκε Πατριάρχης της Αλεξάνδρειας. Από τότε μεγάλη εχθρότητα αναπτύχθηκε μεταξύ αυτού και του Ορέστη, που από την πλευρά του έγινε ο Ρωμαίος Κυβερνήτης της Αιγύπτου.
Αμέσως μόλις πήρε την εξουσία, ο Κύριλλος άρχισε να διώκει τους εβραίους από την Αλεξάνδρεια. Έπειτα, παρά τη σφοδρή αντίθεση του Ορέστη, στράφηκε κατά των Νεοπλατωνικών. Αγνοώντας τις εκκλήσεις του Ορέστη, η Υπατία αρνήθηκε να απαρνηθεί τις ιδέες της και να ασπασθεί το Χριστιανισμό-για να σωθεί.
Το αν ο Πατριάρχης Κύριλλος διέταξε ο ίδιος το φόνο της Υπατίας, παραμένει ανοικτό ερώτημα. Πάντως, δημιούργησε τουλάχιστον, το πολιτικό κλίμα που επέτρεψε μια τέτοια θηριωδία. Ο Κύριλλος αργότερα ονομάστηκε άγιος.
Έτσι χάθηκε το 415 μ.Χ. η μεγαλύτερη γυναικεία διάνοια του αρχαίου κόσμου. Και μαζί της έπεσε και η Νεοπλατωνική Σχολή της Αλεξάνδρειας.
Η μνήμη της Υπατίας πιθανώς να τιμάται από την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία-αλλά και την Ορθόδοξη- στο πρόσωπο, όπως αναφέραμε και πιο πάνω, της Αγ. Αικατερίνης της Αλεξάνδρειας. Άλλοι υποστηρίζουν ότι η Αγ. Αικατερίνη είναι διαφορετικό πρόσωπο: μια άλλη χριστιανή, Αλεξανδρινή διανοούμενη που δολοφονήθηκε κι αυτή, αλλά ένα μήνα πριν από την Υπατία. (Στ.Γ.Κ.)
