«Να ζήσεις ΚουΚουΕ και χρόνια πολλά…»

100 χρόνια από την ίδρυση του ΚΚΕ: 26/11/1924

Το «Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος (Ελληνικό Τμήμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς)», όπως ήταν το όνομα του ΚΚΕ μέχρι τον Μάιο 1943[i], δημιουργήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 1924, ύστερα από ωμή επέμβαση του Σοβιετικού Kομμουνιστικού Kόμματος στα εσωτερικά του προδρόμου του ΚΚΕ κόμματος, του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος (ΣΕΚΕ), με αφορμή το θέμα της Μακεδονίας. Το επίσημο αφήγημα του ΚΚΕ είναι ότι ιδρύθηκε στις 17 Νοεμβρίου 1918, γιατί αυτή ήταν η ημέρα έναρξης του ιδρυτικού συνεδρίου του ΣΕΚΕ.  Όμως, όπως θα γίνει σαφές παρακάτω, το ΣΕΚΕ ήταν διαφορετικό κόμμα από το ΚΚΕ.

Το ΣΕΚΕ, παρότι ασπαζόταν την κομμουνιστική ιδεολογία και ήταν μέλος της Κομμουνιστικής Διεθνούς, ήταν ελληνικό κόμμα, δηλαδή συνυπολόγιζε τα συμφέροντα της πατρίδας στις αποφάσεις του και δεν δίστασε να απορρίψει οδηγίες της Μόσχας όταν τα μέλη του έκριναν ότι αντέβαιναν στα ελληνικά συμφέροντα.  Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, και αυτό που τελικά οδήγησε στην ουσιαστική κατάργησή του, ήταν το Μακεδονικό.

Το ΚΚΕ, αντίθετα, ήταν πάντα παράρτημα του Σοβιετικού Κομμουνιστικού Κόμματος και τα ελληνικά συμφέροντα ή η ευημερία της πατρίδας δεν υπεισερχόταν ποτέ στις αποφάσεις του:  πάντα εκτελούσε πιστά οδηγίες της Μόσχας, όποιες κι αν ήταν οι συνέπειες για την Ελλάδα.

Γι’ αυτό, τα γενέθλια του ΚΚΕ είναι σήμερα, 26 Νοεμβρίου, την ημέρα που ξεκίνησε το 1924 το Τρίτο Έκτακτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ, ύστερα από εντολή της Κομιντέρν, στη διάρκεια του οποίου εκδιώχθηκαν οι διαφωνούντες με τα σχέδια της Κομιντέρν για τη Μακεδονία και τη Θράκη, και το κόμμα μετονομάσθηκε σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος.

Το ΣΕΚΕ και το Μακεδονικό

Το ΣΕΚΕ ιδρύθηκε τον Νοέμβριο 1918 και συνδέθηκε με την Τρίτη Διεθνή, έγινε δηλαδή μέρος του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος υπό την καθοδήγηση του Σοβιετικού ΚΚ, το 1920. Το ΣΕΚΕ έτσι ασπάστηκε τις αρχές της Κομμουνιστικής Διεθνούς (Κομιντέρν) και δεσμευόταν από τις αποφάσεις της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας, που δημιουργήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 1920 στη Σόφια.

Η Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία (ΒΚΟ) ήταν οργάνωση υπό τον έλεγχο του ΚΚ Βουλγαρίας, το οποίο καθοδηγούσε την πολιτική της Κομμουνιστικής Διεθνούς στα Βαλκάνια. Η ΒΚΟ συστήθηκε από τα κομμουνιστικά κόμματα των Βαλκανικών χωρών.  Στη συνάντηση της ΒΚΟ στη Σόφια τον Μάιο-Ιούνιο 1922, ο Γκεόργκι Δημητρόφ, τότε γενικός γραμματέας του Βουλγαρικού Κ.Κ., πρότεινε την ανεξαρτητοποίηση της Μακεδονίας και της Θράκης, υπό κομμουνιστικό καθεστώς, και την προσάρτησή τους στη Βουλγαρία.

Η Βουλγαρία διεκδικούσε, από το 1913, περισσότερα εδάφη στην κοιλάδα του Αξιού, στην οποία κυριαρχούσαν η Σερβία και η Ελλάδα μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους.  Από τη μεριά τους, οι Σοβιετικοί επιθυμούσαν τον πολιτικό έλεγχο των Βαλκανίων υπό ένα σλαβικό πολιτικό κρατικό μόρφωμα, λόγω φυλετικής συγγένειας και στρατηγικών επιδιώξεων.

Στο 4ο Συνέδριό της, το 1922, η Κομιντέρν τάχθηκε εναντίον της εγκατάστασης προσφύγων στην ελληνική Μακεδονία και στην ελληνική Θράκη και κατηγόρησε την Ελλάδα ότι αλλοιώνει την εθνολογική σύσταση των δύο επαρχιών της επικράτειάς της.  Στο συνέδριο αποφασίστηκε ότι οι έλληνες πρόσφυγες από την Τουρκία έπρεπε να πειστούν ότι είναι θύματα του «ελληνικού ιμπεριαλισμού» και ότι η εγκατάστασή τους στη Μακεδονία και τη Θράκη «θα έπρεπε να γίνει κατανοητή ως μία καπιταλιστική προσπάθεια να αλλοιωθεί ο εθνολογικός χαρακτήρας αυτών των περιοχών».

Όλα αυτά προκάλεσαν τις αντιδράσεις των ελλήνων κομμουνιστών ηγετών. Το 1923 ήταν εν εξελίξει η ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας. Πολλοί Βούλγαροι άφησαν τα σπίτια τους χωρίς να έχει ρευστοποιηθεί η περιουσία τους και, τον Μάρτιο 1923, η Βουλγαρία προσέφυγε στην Κοινωνία των Εθνών, ενώ τα συνοριακά επεισόδια ήταν συχνά.

Η ΒΚΟ έδωσε οδηγίες στο ΣΕΚΕ να δραστηριοποιηθεί και να αντιταχθεί σε κάθε προσπάθεια εξελληνισμού των εδαφών της Μακεδονίας και της Θράκης μετά την απέλαση των Τούρκων και των Βουλγάρων. Το ΣΕΚΕ διατάχθηκε να ζητήσει την ακύρωση της σύμβασης για την ανταλλαγή των πληθυσμών και, σε συνεργασία με το ΚΚ Βουλγαρίας, να εργασθούν για να αποτρέψουν μια τέτοια συνθήκη ανάμεσα σε Ελλάδα και Βουλγαρία.  Επιπλέον, τα δύο κόμματα διατάχθηκαν να εργασθούν για να προωθήσουν «το δικαίωμα των μειονοτήτων για αυτοπροσδιορισμό», συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος για αυτονόμηση.

Τον Δεκέμβριο 1923, στην 5η ολομέλεια της ΒΚΟ στη Μόσχα, υιοθετήθηκε ως επίσημη θέση του οργάνου η ίδρυση «αυτόνομης και ανεξάρτητης Μακεδονίας», φέρνοντας σε δύσκολη θέση το ΣΕΚΕ και το Κομμουνιστικό Κόμμα της Σερβίας, τα οποία όμως υποχρεώθηκαν σε αποδοχή της τελικής απόφασης.  Στο εσωτερικό του ΣΕΚΕ υπήρξαν έντονες αντιδράσεις.

Η 6η ολομέλεια της ΒΚΟ, το Μάρτιο 1924, επανέλαβε τα περί ανεξάρτητης Μακεδονίας και Θράκης.  Όμως, στο εσωτερικό του ΣΕΚΕ οι διαφωνίες είχαν λάβει εκρηκτικές διαστάσεις.  Μέρος της ηγεσίας και μέλη του ΣΕΚΕ αντιδρούσαν γιατί η υιοθέτηση μιας τέτοιας θέσης θα ισοδυναμούσε με πολιτική αυτοκτονία στην Ελλάδα που προσπαθούσε να συνέλθει από τη Μικρασιατική Καταστροφή και την απώλεια των εδαφών της Ιωνίας.

Στις 6 Μαΐου 1924 δημοσιεύτηκε στη Μόσχα το λεγόμενο «Μανιφέστο του Μαΐου», στο οποίο παρουσιάστηκαν οι στόχοι του «Ενωμένου Μακεδονικού Απελευθερωτικού Κινήματος»:  «ανεξαρτησία και ενοποίηση της κατακερματισμένης Μακεδονίας», «αγώνας εναντίον όλων των γειτονικών Βαλκανικών μοναρχικών καθεστώτων», «σχηματισμός μιας Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας» και «συνεργασία με τη Σοβιετική Ένωση».

Το 3ο Έκτακτο Συνέδριο, η ρήξη και η γέννηση του ΚΚΕ

Στο 5ο συνέδριο της Κομιντέρν, τον Ιούνιο-Ιούλιο 1924 στη Μόσχα, επικυρώθηκαν οι αποφάσεις της ΒΚΟ για το Μακεδονικό και οι έλληνες σύνεδροι ανέλαβαν την υποχρέωση να καταστεί η αποκοπή της Μακεδονίας και της Θράκης από την Ελλάδα επίσημη θέση του ΣΕΚΕ.  Όμως, η αντίδραση των μελών του ΣΕΚΕ υπήρξε θυελλώδης και οι έντονες αντιρρήσεις που εκφράστηκαν για το θέμα της αυτονόμησης της Μακεδονίας και της Θράκης απέτρεψαν την υιοθέτηση της απόφασης της Κομιντέρν από τους έλληνες κομμουνιστές.

Η Κομιντέρν αντέδρασε αποφασιστικά.  Το Νοέμβριο 1924, έστειλε αντιπροσωπεία στην Αθήνα, υπό τον Μπόχουμιρ Σμέραλ, ιδρυτή και Γ.Γ. του Κ.Κ. Τσεχοσλοβακίας, και τον Ντμίτρι Μανουήλσκι, ειδικό για βαλκανικά θέματα και ένα από τα ισχυρότερα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του Σοβιετικού ΚΚ.  Στην αντιπροσωπεία συμμετείχε και ο Νίκος Ζαχαριάδης, ο οποίος τότε ήρθε για πρώτη φορά στην Ελλάδα.

Οι απεσταλμένοι της Μόσχας συγκάλεσαν έκτακτο συνέδριο, που έγινε το διάστημα 26 Νοεμβρίου – 3 Δεκεμβρίου 1924.  Στη διάρκεια του συνεδρίου ανέτρεψαν την ηγετική ομάδα του ΣΕΚΕ, μετονόμασαν το κόμμα σε Κομμουνιστικό Κόμμα της Ελλάδος και ανέθεσαν την ηγεσία του σε εκλεκτούς της Μόσχας.  Συγχρόνως, το Συνέδριο αποφάσισε την «μπολσεβικοποίηση» του κόμματος, δηλαδή την αναδιοργάνωσή του βάσει επαναστατικών μπολσεβικικών αρχών οργάνωσης και λειτουργίας.

Οι αποφάσεις για τα παραπάνω ψηφίστηκαν και υιοθετήθηκαν στις 4 Δεκεμβρίου 1924.

Η ανακοίνωση στον Ριζοσπάστη της ιδρύσεως Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδος, στις 12 Δεκεμβρίου 1924. Πρώτος γραμματέας του ο Π. Πουλιόπουλος, ιδρυτής του τροτσκιστικού ρεύματος, ο οποίος δυο χρόνια μετά διεγράφη κατηγορηθείς για λικβινταρισμό.

Οι θέσεις του ΚΚΕ για το Μακεδονικό

Λίγες μέρες αργότερα (14/12/1924) ο Ριζοσπάστης δημοσίευσε το μανιφέστο του 3ου Συνεδρίου του ΣΕΚΕ/ΚΚΕ.

Στο τέταρτο κεφάλαιο, το οποίο τιτλοφορείται «Ανεξαρτησία στη Μακεδονία και τη Θράκη», γίνεται λόγος για «Ευρωπαίους μιλιταριστές» που «έδρασαν στη Μικρασία, τα Βαλκάνια και την Ουκρανία», για την «Ελληνική μπουρζουαζία» που «χρησιμοποίησε 300 χιλιάδες απελπισμένους πρόσφυγες για ν’ αποικίσει τη Μακεδονία» και συνεχίζει:

Η ντόπια μπουρζουαζία είναι εθνικός δυνάστης και καταπιεστής του Μακεδονικού και Θρακικού λαού και συγχρόνως ο κοινωνικός δυνάστης της εργατικής τάξης και των φτωχών αγροτικών και προσφυγικών μαζών. Αν δεν συντρίψουμε τον εθνικό ζυγό της ντόπιας μπουρζουαζίας που βαρύνει τη Μακεδονία και τη Θράκη δεν μπορούμε να τσακίσουμε τον κοινωνικό ζυγό της ίδιας μπουρζουαζίας που βαρύνει πάνω σε μας.

Το μανιφέστο καταλήγει:

Να γιατί αγωνιζόμαστε για την ένωση των 3 τμημάτων της Μακεδονίας και της Θράκης και για την ενιαία και ανεξάρτητη κρατική τους ύπαρξη. Να γιατί ζητάμε Εθνικά Συμβούλια Προσφύγων μέσα στην ανεξάρτητη και ελεύθερη Μακεδονία να μοιράσουν μόνα τους τις γαίες μεταξύ των προσφύγων σύμφωνα με τα συμφέροντα του φτωχού αγροτοπροσφυγικού πληθυσμού της χώρας. Να πώς θα σωθούν οριστικά οι χιλιοδυστυχισμένοι πρόσφυγες της Μακεδονίας.

Τα εκατόστισε!

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος, που γιορτάζει σήμερα τα 100ά του γενέθλια, επί της ουσίας δημιουργήθηκε για να επιβάλει σταλινική δικτατορία και να διαμελίσει τη χώρα, παραχωρώντας τη βόρεια Ελλάδα στη Βουλγαρία.  Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία περί αυτού.  Το ότι κάποια στιγμή, στα μέσα της δεκαετίας του 1930, αποφάσισε να αποκηρύξει τις προσταγές της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας και την απόσχιση της Μακεδονίας και της Θράκης γιατί είχε τεράστιο εκλογικό κόστος δεν παραγράφει σε καμία περίπτωση το ιδρυτικό αφήγημα του ΚΚΕ.

Χρόνια πολλά, λοιπόν, και όλο τέτοια.  Ευτυχώς, σε αντίθεση με άλλους, το ΚΚΕ ποτέ δεν προσπάθησε να κρύψει τις προθέσεις του. Μόνο τις πράξεις του προσπάθησε να αποκρύψει και να διαστρεβλώσει.

[i] Η Κομμουνιστική Διεθνής ή Κομιντέρν, ο οργανισμός του ΚΚ της ΕΣΣΔ που συντόνιζε όλα τα ΚΚ του κόσμου και τους έδινε γραμμή, διαλύθηκε το 1943 σαν ένδειξη καλής θέλησης του Στάλιν προς τους δύο μεγάλους συμμάχους του, Αγγλία και ΗΠΑ, με στόχο να τους πιέσει να ανοίξουν το «δεύτερο μέτωπο» (δηλ. να εισβάλουν στην Ευρώπη) όσο το δυνατόν συντομότερα.