‘Εδώ Πολυτεχνείο…!’ (51 χρόνια μετά)
Posted on 11 Νοε, 2024 in Δοκιμές | 0 comments
“ΕΔΩ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ…!”
(Ο απόηχος των δραματικών γεγονότων σε π έ ν τ ε πράξεις κι ένα όραμα)
ΠΕΡΑΣΕ κιόλας πάνω από μισός αιώνας! Κι όμως, ήταν σαν χθες που, έχοντας πάρει μετάθεση από το γλυκόπικρο νησί (Σύμη) στο Κιλκίς, έμενα στη Θεσσαλονίκη. Η βαριά καθημερινή χουντική ατμόσφαιρα σκίαζε την πόλη του Αγίου περισσότερο απ΄το χειμωνιάτικο καιρό. Κι όμως, μερικές επαναστατικές αναλαμπές, μέσα στο ΑΠΘ και στις boîtes της πόλης ετοίμαζαν το μεγάλο γεγονός. Το νέο κύμα με αμφίσημους στίχους και υπονοούμενα, με ανάλογη μουσική κι ανέκδοτα, συγκέντρωνε πλήθος φοιτητών και άλλου κόσμου. Γινόταν ο χαμός με το ημίφως, τα κεριά και το ξαναμμένο συλλογικό τραγούδι.
ΤΙΣ δυο κρίσιμες μέρες (16-17/11/1973), βρισκόμουν εναγώνιος και συχνός επισκέπτης στο σπίτι της -μελλοντικής- κουνιάδας μου, τότε φοιτήτρας της Νομικής, Πόπης Π. Σε συνεχή δε τηλεφωνική επαφή με Αθήνα, ακούγαμε τα δραματικά νέα με τους πυροβολισμούς, τα τανκς της χούντας και την καταστολή.
Το Πολυτεχνείο γεννιόταν… Γεννιόταν και η ποίηση γι αυτό με τη διαχρονικότητά της.
-Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ, πάντα άγρυπνος κι αγωνιστής:
1.-“Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν΄αγωνίζεσαι για την ειρήνη και
για το δίκαιο.
Θα βγείς στους δρόμους, θα φωνάξεις, τα χείλια σου θα
ματώσουν απ΄τις φωνές/το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες – μα ούτε βήμα πίσω.
Κάθε κραυγή σου μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων/Κάθε χειρονομία σου σα να γκρεμίζει την αδικία.
Και πρόσεξε: μη ξεχαστείς ούτε στιγμή.
Έτσι λίγο να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια/ αφήνεις χιλιάδες παιδιά να κομματιάζονται την ώρα που παίζουν ανύποπτα στις/ πολιτείες
μια στιγμή αν κοιτάξεις το ηλιοβασίλεμα/ αύριο οι άνθρωποι θα χάνουνται στη νύχτα του πολέμου/ έτσι και σταματήσεις μια στιγμή να ονειρευτείς/ εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα θα γίνουν στάχτη κάτω από τις οβίδες.
Δεν έχεις καιρό/ δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος…”(1)
-ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ, η εκπομπή, η σπαραχτική φωνή του φοιτητή:
2.-(1050 χιλιόκυκλοι)
«Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο!»
Αυτή η φωνή που τρέμει στον αέρα,
δεν σου `στειλε ένα μήνυμα μητέρα,
αυτή η φωνή δεν ήτανε του γιου σου,
ήταν φωνές χιλιάδες του λαού σου.
«Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο!»
Μιλάει ένα κορίτσι κι ένα αγόρι,
εκπέμπουνε τραγούδι μοιρολόι,
χίλιες πενήντα αντένες η λαχτάρα,
σε στόματα μανάδων η κατάρα.
Και τα κορίτσια και τ’ αγόρια που μιλούσαν,
τρεις μέρες και τρεις νύχτες δεν μετρούσαν,
δοκίμαζαν τις λέξεις με αγωνία,
κι αλλάζανε ρυθμό στην ιστορία.
«Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο!»
Γραμμένα μένουν τα ονόματα στο αρχείο,
δεν αναφέρονται οι νεκροί που είναι στο ψυγείο,
λένε πως είναι τέσσερις κι είναι εκατό οι μανάδες,
πρώτα σκοτώθηκε η φωνή και σώπασαν χιλιάδες.” (2)
-ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ της νεολαίας και του κόσμου:
3.- “… Εδώ Πολυτεχνείο! Εδώ
τα νιάτα σέρνουνε χορό.
Της Επιστήμης τα παιδιά
και τραγουδάν τη Λευτεριά.
Εδώ της νιότης ο άξιος νους,
που χτίζει θέατρα, ναούς,
σκεδιάζει ιδέες και μηχανές
και δένει το αύριο με το χτες,
Εδώ Πολυτεχνείο! Εδώ
μέσα στης Τέχνης το ιερό
σκοτώνει η βία τα παιδιά
που τραγουδάν τη Λευτεριά. (…)
“Εδώ Πολυτεχνείου κραυγή
καλούν το Χρέος κι η Τιμή
Λαέ μας, βοήθα τα παιδιά.
Ο αγώνας για τη Λευτεριά” (3)
-ΠΡΩΤΟΣ νεκρός, ο μαθητής Διομήδης Κομνηνός:
4.-«Βεβαίως,
είχε βεβαρυμένο παρελθόν ο Διομήδης.
Πέντε χρονών, στους ώμους του πατέρα του
φώναζε για λευτεριά στην Κύπρο,
δέκα χρονών, ξυπόλυτος,
με μια φέτα ψώμι στην τσέπη,
βάδιζε στην πορεία της ειρήνης,
στα δώδεκα ζητούσε δημοκρατία.
Στα δέκα επτά
μ’ένα πλακάτ στο χέρι:
ψωμί – παιδεία – ελευθερία». (4)
-Η ΜΝΗΜΗ των νεκρών:
5.- “Ξεκινώντας
δίχως τουφέκι – σπαθί, μονάχα με τον ήλιο
στο μέτωπο λάμπετε τόσο ψηλά
που η ποίηση θα μείνει χρεώστης σας.
Υπήρξατε ήρωες και ποιητές μαζί. Είστε το ποίημα.
Απλώνοντας το χέρι μου δε φτάνει ως εκεί
που ωραία λουλούδια σε υψηλό λειμώνα τις μορφές σας
λιτανεύει ο αέρας της αρετής. Ω παιδιά μου!
Μπροστά σ’ αυτό το Ποίημα μετράει μόνο η σιωπή” (5)
ΚΑΘΕ μέλλον εκκολάπτει επαναστάσεις. Έτσι είναι πλασμένος ο κόσμος: κάθε γενιά να “σηκώνει λίγο ψηλότερα” τον ήλιο και να πορεύεται στη ζωή με περισσότερο φως, ελευθερία και δικαιοσύνη:
… “Κι όµως, εγώ είµαι πάντα εδώ, κρυµµένη σε κάποια σκοτεινή γωνιά σας. Όταν θα τελειώσετε µε τα «limit up» σας, όταν θα σας λιώσει το ελαστικό ωράριό σας, όταν θα σας πνίξει πια η µπόχα των αποβλήτων του τεχνικού πολιτισµού σας, όταν χτυπήσει και τη δική σας πόρτα ο ρατσισµός και ο αποκλεισµός για τον οποίο τώρα αδιαφορείτε, όταν θα γίνετε και σεις θύµατα τούτης της παγκοσµιοποίησης που τώρα θεοποιείτε, όταν συνειδητοποιείσετε ότι είστε αναλώσιµα υλικά στην κρεατοµηχανή των πολυεθνικών, τότε θα µε θυµηθείτε. Γιατί µε λένε εξέγερση και είµαι η συνείδησή σας...» (6). [8-11-24]
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1) Τάσος Λειβαδίτης (1922-1988), Το ποίημα (απόσπασμα) αποτελεί μια κορυφαία στιγμή της ποιητικής του δημιουργίας. Γράμμένο το 1950, πρωτοδημοσιεύθηκε το 1956 στην τέταρτη ποιητική συλλογή του ποιητή, “Ο άνθρωπος με το ταμπούρλο” (επανέκδοση, Μετρονόμος, 2023). Ξαναγράφτηκε από τον ποιητή, μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου.
-(2) Κωστούλα Μητροπούλου (1933-204), δημοσιογράφος: “Το Χρονικό των τριών Ημερών”, έκδ. εφημ. Τα Νέα, 2023, σελ. 141
-(3) Βασίλης Ρώτας, συγγραφέας, μεταφραστής, ποιητής (1889-1977)
-(4) Πρώτος νεκρός της 17ης Νοέμβρη 1973 ήταν ο δεκαεφτάχρονος μαθητής Διομήδης Κομνηνός. Ο παράλογος θάνατός του ενέπνευσε θαυμάσια ποιήματα (Γ. Ρίτσος). Το αναφερόμενο στο κείμενο είναι του δημοσιογράφου Δημήτρη Ραβάνη-Ρεντή (1925-1996). Έχει τίτλο «Στο Διομήδη Κομνηνό» και αποτελεί ένα καυστικότατο σχόλιο στην «επίσημη», κυνική χουντική εκδοχή για το θάνατο του μαθητή: «Μεταξύ των φονευθέντων, είναι ο Διομήδης Κομνηνός, ετών 17, με βεβαρυμένον παρελθόν» (!)
-(5) Νικηφόρος Βρετάκος (1912-1991), Μικρός Τύμβος (Από την ενότητα Παραλειπόμενα της συγκεντρωτικής συλλογής Τα ποιήματα του Νικηφόρου Βρεττάκου, εκδ. Τρία φύλλα, Αθήνα 1999, τόμος Β).
-(6) Διασκευή σε ευρύτερο κείµενο του Ν. Σ. Παπαδόπουλου, Κοινωνιολόγου- Εκπαιδευτικού. Δηµοσιεύτηκε στην «Ελευθεροτυπία», 18/11/2000 (επιλογικό απόσπασμα).
