Η εκκόλαψη ενός εφιαλτικού κόσμου (Χ.ν., 7-10-24)
Posted on 7 Οκτ, 2024 in Δοκιμές, Κείμενα | 0 comments
Η εκκόλαψη ενός εφιαλτικού κόσμου
- “…Ναι, υπάρχει φόβος./ Αλλά δεν χρειάζεται να υπάρχει μίσος.
Ναι, υπάρχει απομόνωση./ Αλλά δεν χρειάζεται να υπάρχει μοναξιά.
Ναι, υπάρχει πανικός./ Αλλά δεν χρειάζεται να γίνεται κακία.
Ναι, υπάρχει αρρώστια./ Αλλά δεν χρειάζεται να υπάρχει αρρώστια στην ψυχή μας
Ναι, υπάρχει ακόμη και ο θάνατος.
Αλλά μπορεί πάντα να υπάρξει μια αναγέννηση της αγάπης…”. (απόσπασμα) (1)
ΕΧΟΝΤΑΣ υπόψη τις ουτοπίες και τις δυστοπίες των προηγούμενων αιώνων [Πλάτωνας-“Τίμαιος”/“Πολιτεία”, Τόμας Μορ-“Utopia” (1516), έργα Φράνσις Μπέικον και Ιούλιου Βερν.., και φθάνοντας στους Τζ. Όργουελ, (“1984”), Αλντους Χάξλεϊ-“Ένας καινούργιος ρωμαλέος κόσμος”, Ραίη Μπράντμπιουρι-“Φαρενάιτ 451”, Πάουλ Ντήναχ-“Η Κοιλάδα των Ρόδων” κ.ά.], αντιλαμβανόμαστε πως, οι δυο παραπάνω λέξεις, αποτελούν οράματα μιας ανέφικτης μέχρι σήμερα πολιτικής φιλοσοφίας: με βαρύ φορτίο η κάθε μια, με κοινωνικοοικονομικές και πολιτικές προτάσεις βρίσκονται μακριά από τον σύγχρονο τρόπο του κυβερνάν. Στόχος τους; Η δημιουργία μιας “ποθεινής” ονειρικής πολιτείας!
Η ΛΕΞΗ ο υ τ ο π ί α σημαίνει “ουδείς τόπος” (ου+τόπος), αλλά φορές και ευ-τοπία, δηλαδή “ευτυχισμένος τέλειος τόπος”. Οι μελετητές της ουτοπίας τη διακρίνουν σε δύο είδη: η μια ωθεί προς τη φυγή από τον παρόντα χρόνο και κόσμο και η άλλη επιδιώκει την εκ θεμελίων ανασυγκρότηση του κόσμου! Η πρώτη “κτίζεται” με μεταφυσικά οράματα· η δεύτερη, περιλαμβάνει τις συνειδητές προσπάθειες πολιτικού ανασχεδιασμού ενός καλύτερου αύριο. Χαρακτηριστικά των ουτοπιών είναι ότι ενέχουν έννοιες όπως η κοινοκτημοσύνη, η κοινή εργασία, η κοινή εκπαίδευση/πολιτική διαπαιδαγώγηση. Μια τέτοια ουτοπία ξεκίνησε να πραγματώνεται με τον μαρξισμό, στην Κομμουνιστική Ρωσία του Λένιν (1917), αλλά κατέληξε σε φρικώδη δυστοπία στα χρόνια της Σοβιετίας του Στάλιν. Κατέρρευσε παταγωδώς το 1989.
Η ΛΕΞΗ δ υ σ τ ο π ί α (πρόθεμα δυς+τόπος≠ευ+τόπος), αναφέρεται σε έναν κόσμο στον οποίο τίποτα δεν είναι καλό, αφού κυριαρχεί η δυστυχία. Τα προβλήματα που μαστίζουν τη σημερινή εποχή παραπέμπουν σε μια τέτοια δυστοπική πολιτεία! Κάθε ουτοπία αποτελεί τη μία όψη ενός νομίσματος που στην πίσω πλευρά κρύβει μια δυστοπία. Όμως, η μια δεν αποτελεί το ανεστραμμένο είδωλο της άλλης.
ΖΟΦΕΡΟ το μέλλον, που διαμορφώνεται από ποικίλους σημερινούς παράγοντες, όπως:
-οι γεωπολιτικές εντάσεις και οι πολεμικές συγκρούσεις που επηρεάζουν τον πλανήτη αρνητικά. Και αφού ο πόλεμος είναι αδύνατον να εξαλειφθεί, η βία δυστυχώς παραμένει κανόνας στη ζωή. Οι “δι’ αντιπροσώπων” πόλεμοι (Παλαιστίνη, Ουκρανία) προκαλούν τρομακτικές καταστροφές, ανείπωτο ανθρώπινο πόνο, αναγκαστικές μετακινήσεις πληθυσμών, ροές προσφύγων, οικονομική αστάθεια, κοινωνικές αναταράξεις, περιβαλλοντικές καταστροφές. Η διεθνής συνεργασία και η διπλωματία είναι αναγκαίες, για την επίλυση τέτοιων συγκρούσεων. Η δε προώθηση της ειρήνης θα πρέπει να επιβάλλεται από μια παγκόσμια συλλογική, στρατιωτικά ισχυρή δύναμη.
-στην ευρωπαϊκή πολιτική, μετά το 1999, το πολιτικό Κέντρο μετατοπίζεται συνεχώς προς τα δεξιά. Η κυριαρχία των σοσιαλιστών τέλειωσε, ενώ το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα διατηρεί ακόμη την κυριαρχία του. Οι ευρωεκλογές του 2024 επιβεβαίωσαν ότι η Ευρώπη στρέφεται ολοένα και πιο δεξιά. Σοσιαλιστικά, φιλελεύθερα και αριστερά κόμματα περνούν κρίσεις ταυτότητας. Το ένα μετά το άλλο, τα ακροδεξιά σχήματα απειλούν να κυριαρχήσουν στην άλλοτε μοναδική δημοκρατική ήπειρό μας. Στο “νέο κόσμο”, αναμένεται να επιβληθούν τύποι σαν τον Τραμπ και την Λεπέν, τους ακροδεξιούς ηγέτες του AfD στη Γερμανία και την Αυστρία. Όχι, η χώρα μας δεν αποτελεί όαση δημοκρατίας. Η ελληνική ακροδεξιά μπορεί να έχει διαφορετικές μορφές, να είναι πολυδιασπασμένη και να μην έχει έναν ενιαίο ηγέτη, όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι πολλοί συμπολίτες μας δεν έχουν κάνει ανάλογες επιλογές. Η ελληνική κοινωνία ακολουθεί την ευρωπαϊκή, στρεφόμενη κι αυτή προς την ακροδεξιά.
-Η κλιματική αλλαγή αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι, αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές για όλους μας. Η αύξηση της θερμοκρασίας, η άνοδος της στάθμης των θαλασσών, οι ακραίες καιρικές συνθήκες (υπερπλημμύρες, καύσωνες διαρκείας, νέες πανδημίες) είναι προβλήματα ήδη απτά και επαφίενται στην πολιτική να τα λύσει. Η μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία και η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι επείγουσες εναλλακτικές που πρέπει να εφαρμοστούν σε παγκόσμιο επίπεδο.
-Η κοινωνικοοικονομική πολιτική που εφαρμόζεται διεθνώς ξεκινά από την επικυριαρχία των αγορών στην πολιτική. Υπό αυτή την έννοια, προβλέπεται ένας οργουελικός εφιαλτικός “νέος κόσμος” στον οποίο η αντιπροσωπευτική δημοκρατία θα ανήκει στο παρελθόν: ο ακραίος καπιταλισμός, μετά από μία ακόμη επιτυχή μετάλλαξή του, θα επικρατήσει ως γενετικός καπιταλισμός των ευφυών, τον οποίο όμως, θα κυβερνούν από το παρασκήνιο οι αδηφάγες αγορές, οι Μέτοχοι και οι Εταιρείες τους.
-Η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) έχει τη δυνατότητα να αλλάξει ριζικά τον τρόπο ζωής μας: εργασία, διασκέδαση, εκπαίδευση, υγεία, βιομηχανία, εμπόριο, μετακινήσεις, επικοινωνία, πόλεμοι κ.λπ. βρίσκοντα “στα χέρια της”. Έστω κι αν υπάρχουν προκλήσεις για την ηθική χρήση της και την προστασία της ιδιωτικότητάς μας. Θα είναι άραγε, τα οφέλη της αργοτερα δίκαια κατανεμημένα; Σε μια παλαιότερη συνέντευξη στο BBC (2014), ο σπουδαίος Στέφεν Χόκινγκ προείπε: «Η ανάπτυξη της πλήρους τεχνητής νοημοσύνης θα μπορούσε να σημάνει το τέλος της ανθρώπινης φυλής!»
ΚΙ ΟΜΩΣ…, ο πλανήτης στη μακρόχρονη ιστορία του, πέρασε από πολλά “κύματα” βίαιων κλιματικών προσαρμογών, συνεπώς και ανθρωπίνων “περιπετειών”. Άλλοτε αλλάζοντας την επιφάνειά του, λόγω κλίματος, με ό,τι συνεπάγεται κάτι τέτοιο για την βιοποικιλότητα και την ιστορική εξέλιξη του κόσμου, κι άλλοτε πιο ήρεμα.
ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ και άλυτο υπαρξιακό ανθρώπινο ερώτημα είναι: από πού άραγε, προέρχεται η ε ν τ ο λ ή των βίαιων προσαρμογών του πλανήτη και της πορείας του ανθρώπινου γένους; Τι πρόκειται να βιώσουν οι επόμενες γενιές; Και, μέχρι πού μπορεί να φθάσουν οι αλλαγές σ’ έναν κόσμο ολοένα και πιο περίπλοκο; Η ανθρώπινη φυλή χρειαζεται νέες αφηγήσεις και τα πάντα πρέπει να ξανακτισθούν απ’ την αρχή… Η μόνη απάντησή σε όλα αυτά είναι μία: η από κοινού ταχύτατη και σε παγκόσμιο επίπεδο δ ρ ά σ η μας, πριν προλάβουν τα γεγονότα να μας καταπιούν. (4-10-2024)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1) Απόσπασμα από το ποίημα “Κλειδωμένοι” του Ιρλανδού μοναχού Richard Hendrick, γραμμένο στη διάρκεια του Covid-19 και δημοσιευμένο στο περιοδικό “ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ” (20-3-20)[Η ελεύθερη απόδοσή του στα ελληνικά, έγινε από τον Τέλλο Φίλη. Αναγνώστηκε δε στην εκπομπή της Ελένης Κουρτίδου, «Ένας Αμλετ για τον δρόμο», στον 958 fm της ΕΡΤ3 (21-3-20).
