[Ελάχιστο αφιέρωμα στα 16 χρόνια από το θάνατό της. Στ.Γ.Κ.]

Η ΑΛΙΚΗ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ…

1.-ΣΤΙΣ αρχές της δεκαετίας του 1980, είχαμε την τιμή με τη Χριστίνη τη γυναίκα μου, να υποδεχθούμε και να φιλοξενήσουμε για λίγες μέρες την κα Αλίκη Τέλλογλου. Προσπαθήσαμε να την κάνουμε να νοιώσει όμορφα στα Χανιά. Είχαμε τακτικές επαφές μαζί της, είτε για ξενάγηση στην πόλη και το νομό, είτε για φαγητό και καφέ στο σπίτι ή έξω με ποικίλες συζητήσεις. Μια πλήρη, δηλαδή, εξοικείωση μαζί της. Χάρη στον Πρόδρομο Μπαχατήρογλου, τον κουμπάρο μας και περίπου “υιοθετημένο γιό της”, από την παιδόπολη “Αγ. Δημήτριος” Θεσσαλονίκης, νοιώθαμε μια τρυφεράδα κοντά της.

ΗΤΑΝ ωραίο να συζητάς μαζί της. Είχε μια σπάνια και πολύ πλούσια εμπειρία ζωής, ενώ ένας δυναμισμός ξέφευγε από το είναι της. Και μόνο που την έβλεπες γέμιζες αισιόδοξα συναισθήματα. Ανέδιδε μια απέραντη γλύκα που πήγαζε τόσο από το ωραία πρόσωπο και τα φωτεινά υπογάλανα μάτια της, όσο και από τη βαριά μα ηχηρή μπάσα φωνή της. Ό,τι έλεγε το υποστήριζε με ένα μειδίαμα ή ένα τρανταχτό γέλιο. Κάποια στιγμή κατάφερα να της πάρω μια μικροσυνέντευξη η οποία εστράφη τελικά, αφού της έδωσα να διαβάσει κάτι πρωτόλεια ποιήματά μου γραμμένα για τη τη γυναίκα μου, στο βασικό θέμα τί είναι τέχνη και πότε έχουμε μια σωστή δημιουργία.

ΑΝΘΡΩΠΟΣ της ζωής, απολάμβανε και την παραμικρή χαρά που της προσφερόταν. Δεν μας φάνηκε διόλου περίεργο, όταν μια μέρα ξεκινήσαμε με το αυτοκίνητό μου, η κα Αλίκη, η γυναίκα μου και η Πόπη η κουνιάδα μου, να γνωρίσουμε το Ρέθυμνο. Σε όλη τη διαδρομή, αλλά και στις ξεναγήσεις μας, έδειχνε πολύ πιο προχωρημένη σε θέματα τέχνης, αρχαίας, μεσαιωνικής και νέας από κάθε ξεναγό. Κι όταν το μεσημέρι κάτσαμε να φάμε σε μια ταβέρνα στα περίχωρα της πόλης (ταβέρνα ‘Ο Παράδεισος”, του Γαβαλά), δεν δίστασε να σηκωθεί και να χορέψει μαζί μας! Από εκείνη την επίσκεψη κι έπειτα-ειδικότερα από την κατ’ ιδίαν συζήτησή μας- έμαθα το πόση σκληρή δουλειά απαιτείται για ένα (οποιοδήποτε) έργο τέχνης: είτε για λογοτέχνημα πρόκειται, είτε για εικαστική δημιουργία. Την ευγνωμονώ για την επικαιροποίηση της παραβολής των Ταλάντων, την οποία μόνο τότε κατάλαβα πόσο δυνατή και συμβολική ήταν-και είναι- για κάθε “ταλαντούχο” άνθρωπο.

2.-ΤΟ ΟΝΟΜΑ της κας Τέλλογλου το πρωτάκουσα στην παιδόπολη «Άγιος Δημήτριος» Θεσσαλονίκης (αργότερα Ωραιοκάστρου) στα τέλη της δεκαετίας του 1950· τόσο από τον αγαπητό μου φίλο και συμμαθητή Κρίτωνα, όσο κι από τον Μάκη (Πρόδρομο Μπαχατίρογλου), τον αδελφοποιητό και κολλητό μου από την Α’ Δημοτικού στην “Καλή Παναγιά”. Και οι δυο, συμπαιδοπολίτες και εσαεί φίλοι. Με τον Κρίτωνα μάλιστα, ήμασταν συγκάτοικοι στο Ωραιόκαστρο στο ίδιο δωμάτιο, αλλά και στο σχολείο (Γυμνάσιο, 1958) στην ίδια τάξη. Η κα Αλίκη ανέβαινε καμιά φορά στην νεόκτιστη παιδόπολη Ωραιοκάστρου, όπου είχαμε μεταφερθεί το 1958, για να δει τα παιδιά της παιδόπολης, ιδιαίτερα τον Κρίτωνα που τον αγαπούσε σαν παιδί της.

ΣΥΖΥΓΟΣ του Νέστορα Τέλλογλου, του τότε μοναδικού στη Θεσσαλονίκη εισαγωγέα ηλεκτρικών προϊόντων της Philips, είχε σπουδάσει ιατρική, χωρίς όμως να την ακολουθήσει. Τους θαυμάζαμε, γιατί κοντά στα άλλα ήταν και συλλέκτες σπουδαίων έργων τέχνης, από όλο τον κόσμο.

ΘΥΜΑΜΑΙ ότι, στο Στ’ Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης (επί της Συγγρού) όπου πηγαίναμε γυμνασιόπαιδες, οι μεγαφωνικές εγκαταστάσεις του σχολείου έφεραν την σφραγίδα/ονομασία “Phillips Tέλλογλου”. Θυμάμαι επίσης το μεγάλο και μοναδικό κατάστημα που είχαν στην Τσιμισκή. Βρισκόταν κοντά στο άλλο, επίσης μεγάλο, των αδελφών “Λαμπρόπουλοι”. Το κατάστημα “Τέλλογλου” είχε όλα τα τότε γνωστα ηλεκτρικά είδη, οικιακά ή εμπορικά για κάθε χρήση, ενώ οι “Αφοί Λαμπρόπουλοι” είχαν πάρα πολλούς δίσκους, 45, 33 ή 75 στροφών σε βινύλιο.

Η ΑΛΙΚΗ ΤΕΛΛΟΓΛΟΥ (Ωρολογά, το πατρώνυμο της) ήταν μικρασιατικής καταγωγής (Κωνσταντινοπολίτισσα) και άτεκνη. Ίσως γι αυτό αγαπούσε ιδιαίτερα τα παιδιά της παιδόπολης “Αγ. Δημήτριος” Θεσσαλονίκης, για τα οποία έτρεφε όχι μόνο στοργή, αλλά και πραγματκό ενδιαφέρον.

Μετά το 1961 που ως τελειόφοιτοι του τότε εξαταξίου Στ’ Γυμνασίου, φύγαμε από την παιδόπολη, ο Κρίτων πήγε στην Αμερική για σπουδές, με υποτροφία του Ιδρύματος Φουλμπράιτ. Η κα Αλίκη τον ένίσχυσε οικονομικά στα πρώτα βήματά του. Έπειτα, έδειξε ενδιαφέρον για τον Πρόδρομο Μπαχατίρογλου, τον επιστήθιο φίλο του Κρίτωνα και δικό μου.

Η κα ΑΛΙΚΗ ήταν άνθρωπος που στην αγκαλιά της χωρούσε όλος ο κόσμος. Είχε εμπιστοσύνη στον Πρόδρομο, τα χρόνια που ο Κρίτων σπούδαζε στην Αμερική. Του είχε δώσει μάλιστα κλειδί του διαμερίσματός της επί της Αριστοτέλους, (πάνω από τον κινηματογράφο “Ολύμπιον”), όπου τον καλούσε τακτικά σε γεύμα με τον Νέστορα και, όσο ήμασταν φοιτητές, του έβρισκε δουλειά για να συνεχίσει τις σπουδές του (Γερμανική Φιλολογία): Άλλοτε στην Fendt (τρακτέρ), άλλοτε στην “Κατσαρός” (φωτεινές επιγραφές) ή στη Ζαναέ (κονσερβοποιϊα) κ.ά. Μια φορά μάλιστα, όντες αραβωνιασμένοι με τη Χριστίνη (στα 1974), μας πήγε στο διαμέρισμά της να δούμε την περίφημη συλλογή Τέχνης-που αποτέλεσε αργότερα τη μαγιά για το γνωστό πια ομώνυμο Μουσείο Τεχνών (“Τελλόγλειο”) που στολίζει τη Θεσσαλονίκη. Μείναμε εκπληκτοι από την ποικιλία των έργων και από τα βαριά ονόματα καλλιτεχνών…

ΜΕ ΤΟΝ ΠΡΟΔΡΟΜΟ είχαμε σχεδόν οικογενειακές σχέσεις, αν και η λέξη “οικογένεια” ήταν άγνωστη για μας τα ορφανά του ανταρτοπολέμου… Τον γνώριζα από την πρώτη τάξη του Δημοτικού σχολείου (παιδόπολη “Καλη Παναγιά”), αφού οι δασκάλοι μας έβαζαν να καθόμαστε μαζί, μάλιστα στο πρώτο θρανίο. Ο Μάκης ήταν πάντοτε αριστούχος. Το 1975 έγινε κουμπάρος μας στο γάμο με τη Χριστίνη, συνάδελφο φιλόλογο από την Κρήτη. Μας στεφάνωσε στην εκκλησία της Αχειροποιήτου.

ΛΙΓΑ ΧΡΟΝΙΑ αργότερα, κατεβήκαμε στη Μεγαλόνησο, λόγω αδυναμίας μας να μεγαλώσουμε τον Παναγιώτη, το νεογέννητο παιδί μας. Εργαζόμασταν στα σχολεία του Κιλκίς που ήταν πάντα πρωινά… Είχαμε ανάγκη από τη βοήθεια των πεθερικών μας που μας την παρείχαν αφειδώλευτα στην Κρήτη. Κάποια χρονιά καλέσαμε τον Πρόδρομο να μας επισκεφθεί στην Κρήτη. Κούτσαινε στο ένα πόδι: Είχε πατήσει (“Καλή Παναγιά”) ένα σκουριασμένο μεγάλο καρφί που διαπέρασε την πατούσα του και βγήκε από τη φτέρνα (!) μολυνοντάς τον εφόρου ζωής. Είχε όμως κι άλλα κινητικά προβλήματα. Κάναμε ό,τι μπορούσαμε για να περάσει καλά στα Χανιά. Με αφιέρωση “στο φίλο μου Παναγιώτη για νάναι πάντα αισιόδοξος”, μας έφερε το τελευταίο βιβλίο της κας Τέλλογλου “Παραμύθια Αγάπης” (1980, εκδ. Χατζηνικολή) με ωραιότατα παραμύθια της πατρίδας.

Έτσι, αργότερα μιλώντας ο ίδιος για το ταξίδι του στην Κρήτη στην κα Τέλλογλου, την έπεισε να κατεβεί για λίγες μέρες στα Χανιά κοντά μας.

ΚΙ ΑΥΤΟ έγινε. Η χαρά μας ήταν μεγάλη. Ήταν τιμή για μας να μείνει μαζί μας μια κυρία που μόνο με την παρουσία της δίδασκε αισιοδοξία, α γ ώ ν α ζωής και επιμονής στους στόχους. Μια κυρία που συζητώντας μαζί της, αντιλαμβανόσουν τη σοφία και τις εμπειρίες ζωής που κουβαλούσε. Οι σωστές κουβέντες της -προσωπικά σε μένα, αποτέλεσαν οδηγούς ζωής επιφέροντας, με την τεράστια συμβολή και της Χριστίνης, την καταλλαγή από τις απώλειές μου στον ανταρτοπόλεμο. Κι όλα αυτά, μέσω της δημιουργικής παρηγορητικής γραφής.

3.-ΑΝ ΘΑΥΜΑΖΑΜΕ κάτι στην κα Αλίκη, αυτό ήταν η επιβλητική παρουσία της και η αγωνιστικότητά της στο να επιτύχει και να δει, πριν “φύγει”, τη μεγάλη δωρεά (που με τον άνδρα της, είχαν προσφέρει στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) να γίνεται πραγματικότητα.

Το “Τελλόγλειο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης” είναι πια ένα τοπόσημο για τη Θεσσαλονίκη. Για να γίνει αυτό, της πήρε πολλά χρόνια, επισκέφτηκε πολλούς υπουργούς Πολιτισμού: σε άλλους ήταν εριστική, σε άλλους ικετευτική, με πολλούς γνώρισε πολλές απογοητεύσεις, αλλά και πολλά εμπόδια από συγγενείς και δήθεν φίλους-όπως μας έλεγε. Η κακία περίσσεψε γιατί όλη η προσφορά της ήταν “δωρεάν!

Τα ξεπέρασε όλα διδάσκοντάς μας μια τρελή επιμονή στους στόχους που θέτουμε, αλλά και πως η ζωή μας είναι ένας διαρκής αγώνας. (Στ.Γ.Κ., Αύγ. 2024)

====================================================

https://archive.ert.gr/6593/ Παρασκήνιο-2000, εγκαίνια Τελλόγλειου

https://www.teloglion.gr/ ιστοσελίδα

διεύθυνση:

Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ.
Αγίου Δημητρίου 159Α
546 36 Θεσσαλονίκη

teloglion@teloglion.gr