Δεκαπενταύγουστος: “Στους καιρούς τους άστατους…., βόηθα Παναγιά!”
Posted on 12 Αυγ, 2024 in Κείμενα | 0 comments
ΣΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ ΤΟΥΣ ΑΣΤΑΤΟΥΣ…, ΒΟΗΘΑ ΠΑΝΑΓΙΑ…!
Η ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ είναι γεμάτη από απροσδόκητους και απροσμέτρητους κινδύνους. Μια γκάμα απειλών απλώνεται μπροστά μας: από τον αφανισμό της ανθρωπότητας εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και των επιδημιών, μέχρι τις απειλές για πυρηνικούς πολέμους. Χωρίς να μπορούμε να αντιδράσουμε, ατομικά ή συλλογικά, επειδή άλλοι αποφασίζουν για τις τύχες μας…
“ΣΤΟΥΣ καιρούς τους άστατους”, λοιπον, “Παναγία βόηθα…!” Είτε εμπνέοντας το πνεύμα της ειρήνευσης στους ηγέτες του κόσμου, είτε τιμωρώντας τους, όπως κάθε φορά που η ανθρώπινη ύβρις ξεπερνάει τα όριά της.
Σ’ ΕΜΑΣ τους ταπεινούς κι ανήμπορους να δράσουμε, μένει ο στωικισμός κι η δέηση στο θείο: με την ποίηση δεόμαστε γύρω από το σεπτό όνομά Σου, τη ζωή και το θάνατό Σου, Θεοτόκε. Η Χάρη Σου στέφεται από αιώνιους δοξαστικούς ή παρακλητικούς Ύμνους. Η γιορτή του Δεκαπενταύγουστου φέρνει, όπως το κανονικό Πάσχα, χαρμολύπη: ας την εννοήσουμε ως μια “θεία λειτουργία” συνένωσης ζωής και θανάτου, ανθρώπινου πόνου και θέωσης, ανούσιας καθημερινότητας και ελπιδοφόρου μέλλοντος, φυγής στο όνειρο και επιστροφής στο σκληρό τώρα…
ΝΑΙ! Είναι περίεργες αυτές οι αυγουστιάτικες μέρες που, όπου και να κοιτάξεις εφέτος, δεν υπάρχει μια ευφρόσυνη εικόνα. Ξεχάστε τους παλιούς “χυμώδεις” από ομορφιές κι ανεμελιά Αυγούστους. Πάμε διακοπές (όσοι το μπορούν ακόμη), επισκεπτόμαστε πατρογονικά, γιορτάζουμε χιλιάδες ποικιλώνυμες και οικείες Παναγίες, χωρίς όμως την “παλαιϊκή” λαχτάρα. Και πώς να χωρέσεις σε λίγες μέρες τόσες ευχές και προσδοκίες, τόσες απάνθρωπες απώλειες, τόσες συγκεντρωμένες “επιστροφές” στο παρελθόν της αθωότητας; Και πως να χωρέσουμε στις προσευχές μας τις αγωνίες μιας ανέλεγκτης καθημερινότητας;
ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ μας, δεν θα μπορούσαν να μην εκμεταλλεύονται τη χάρη Σου καθε χρόνο, αφού θεωρούν τη γιορτή Σου μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να επιδείξουν, όχι μόνο τη δήθεν “λαϊκότροπη” πίστη τους στον “κοσμάκη”, μα και το υποκριτικό ενδιαφέρον τους για τους απλούς ανθρώπους.
ΟΙ ΜΟΝΟΙ που είναι πράγματι κοντά Σου, είναι οι ποιητές που “προσεύχονται” και για λογαριασμό μας, ώστε να γυρίσεις το βλέμμα Σου και σ΄εμάς:
«[…] Σε ικετεύουμε Αειπάρθενε πάντα Ελεούσα
Γύρισε πάλι κοντά μας
Είτε από το αρχιπέλαγος μαζί με τις αλκυόνες
Κομίζοντας τα πιο ευρύχωρα όνειρα
Είτε από τη στεριά με χιλιάδες λαμπάδες
Που ταξιδεύουν σαν ολόψυχα περιστέρια.
Άνοιγε Ρόδο αμάραντο
Και περιτύλιξε με τον ασημένιο χιτώνα Σου
Τη θλιβερή μας γυμνότητα
Φανερώνοντας την επουράνια Κλίμακα
Που θα μας οδηγήσει ώς Εσένα
Πάνω από τα βουνά τα ποτάμια την άβυσσο
Στον κόσμο του μέλλοντος δίχως όρια
Δίχως βιγλάτορες και δεσμωτήρια
Όπου η αγάπη εκτείνεται ώς το άσμα του κορυδαλλού.» (1)
ΚΙ ΑΝ ακόμη οι ποιητές μας δεν είναι “Χριστιανοί”, όπως τους θέλει η Εκκλησία, κι αν ακόμη είναι άθρησκοι ή αγνωστικιστές, η ύπαρξη μιας Παναγίας Παρηγορήτρας του Κόσμου, τούς είναι αναγκαία. Έστω κι αν στην πραγματικότητα “οι Θεοί σιωπούν” μπροστά στα πιο ειδεχθή εγκλήματα που έγιναν και γίνονται, Η Ανάγκη για μια Μητέρα-Παναγία-Παρηγορήτρα κάθε πόνου, παραμένει ως αίτημα:
“Θα ήθελα να υπήρχε η Παναγία.
Γλυκοφιλούσα, σπλαχνική, Μεγαλόχαρη.
Τρυφερή και στοργική σαν την μάνα μου.
Να της έλεγα τον πόνο και την πίκρα.
Βάλσαμο.
Θα’ θελα να υπήρχε ο Ιησούς.
Ο Αμνός, ο Μεσσίας, ο Παράκλητος,
απλώνοντας το χέρι του να με λυτρώσει απ’ τις οδύνες
μιας παράλογης Δημιουργίας.
Θα’ θελα να είχα την αίσθηση της αμαρτίας,
να βουτήξω στην μετάνοια σαν Μαγδαληνή.
Σφάλματα διέπραξα πολλά.
Αμαρτία όμως;
Θα ήθελα να πίστευα στην Μέλλουσα Ζωή
για να μην τρέμω τον θάνατο.
Κι ακόμα να προσδοκώ μία Δεύτερη Παρουσία.
Ίσως αυτή με έπειθε για την Πρώτη”. (2)
ΥΠΑΡΧΟΥΝ και οι ποιητές των οποίων η άνευ όρων πίστη στη Θεομήτορα δεν επιδέχεται αμφισβητήσεις.
Είναι μια πίστη αυθόρμητη που πηγάζει από την καρδιά των οικογενειακών και λαϊκών παραδόσεων, αφιερωμένη εξ ολοκλήρου στη Χάρη της.
Γράφει η Θεσσαλονικιά ποιήτρια Ζωή Καρέλλη:
“Μακριά δεν είναι η εκκλησία, όπου
η θεοσεβής μητέρα μου πήγαινε τακτικά,
στη Γοργοεπήκοο ή την ελπιδοφόρο Δεξιά.
Παλιά κι άλλη εκκλησία, γλυκειά η Γρηγορήτρα
«η Παναγούδα» ως την αποκαλούσαν
η μάμμη, η προμάμμη, όλες γυναίκες
φιλόθρησκες, σεμνές και σοβαρές,
στέκονταν στα στασίδια και προσεύχονταν
τις κατανυκτικές τους επικλήσεις,
αγνές, συνεσταλμένες έψαλλαν
παρακλήσεις μικρές και τις μεγάλες
δεήσεις, αγιασμούς και ωραία τροπάρια,
στις αγρυπνίες ολονύκτιες κι άνοιγαν
τα κλεισμένα παρεκκλήσια για ευχαριστίες,
υπέρ υγείας αγαπημένων προσώπων,
όταν ασθενούσαν, και διάβαζαν ευχές.
Κι όταν υπέφεραν, προσέτρεχαν, επιμελώς,
εκοίταζαν και μάθαιναν τη σοβαρότητα
της μορφής Σου, Υπεραγία, «των θλιβόμενων η χαρά»,
διδάσκονταν την εγκαρτέρηση της έκφρασής Σου,
την οδυνηρή χαρά. Τώρα, Σεπτή, είναι
μεγάλη η επιβουλή και η ευλάβεια μικρή
κι η πίστη παίρνει άλλη δύναμη”. (3)
ΣΕ ΚΑΙΡΟΥΣ άστατους, στους οποίους όλες οι βεβαιότητες καταρρίπτονται από τα τρομακτικά γεγονότα, μόνη παρηγοριά μένει η πίστη στο θείο, όπως τόσο χαρακτηριστικά -πλην του Αποστόλου Παύλου- λέει ένα ορθρινό Θεοτόκιο: «Πίστις ηγείσθω μόνη, και μη απόδειξις, των υπέρ νουν θαυμάτων…”. Μια πίστη στη Θεομήτορα, που κορυφώνεται εν μέσω καλοκαιριού και διαποτίζει ουρανούς και θάλασσες, νησιά και όρη, πολιτείες και χωριά, κτιστά και άκτιστα, ορατά κι αόρατα είναι διάχυτη αυτές τις μέρες. Η πίστη στην Παναγία ενυπάρχει και σε άλλες θρησκείες. Ο δε ελληνικός λαός έχει άρρηκτους δεσμούς μαζί Της, επειδή, στη μακραίωνη ιστορία του Ελληνισμού υπήρξε πάντοτε παρούσα…(9-8-2024)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1) Τάκης Βαρβιτσιώτης (1911-2006), πολυβραβευμένος ποιητής και δοκιμιογράφος: στο “Τα ποιήματα 1941-2002”, «Ταπεινός αίνος προς την Παρθένο Μαρία» (απόσπασμα), εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα 2003
-(2) Νίκος Δήμου (1935-), δοκιμιογράφος, υπαρξιακός φιλόσοφος, αμφισβητίας των θρησκευτικών δογμάτων. Στο ποίημα “Νοσταλγία Πίστης”
-(3) Ζωή Καρέλλη (1901-1988), ποιήτρια, δοκιμιογράφος, θεατρική συγγραφέας, αδελφή του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη. Ποίημα “H στενή πύλη”
