Τα φωνήεντα που σέρνουν χορό…(Γράφει ο Αντ. Βενέτης)
Posted on 26 Μάι, 2022 in Τα Παιδοπολίτικα | 0 comments
[Ανέκαθεν λάτρευα την ηπειρωτική διάλεκτο. Ήταν απ' τα πρώτα ακούσματά μου στις Παιδοπόλεις της Φρειδερίκης. Έτυχε να έχω συμπαιδοπολίτες Ηπειρώτες, εξαιρετκά παιδιά, άριστοι μαθητές, λαμπροί χαρακτήρες και επαγγελματίες. Η γλώσσα τους, δροσερό νεράκι της Πίνδου που κυλάει και κατακτάει όλη την Ελλάδα. Να είναι καλά όλοι όσοι συντηρούν τη γλώσσα/διάλεκτο "με νύχια και με δόντια" μέχρι σήμερα. Στ.Γ.Κ.]
==============================================================================
Τα φωνήεντα που σέρνουν χορό
Κύριε διευθυντά
Αργότερα ανέπτυξε εκτενέστερα το θέμα της γλωσσικής ταυτότητας της περιοχής με ένα κείμενό του στα «Ηπειρωτικά Χρονικά» του έτους 1937. Ο τότε καθηγητής της λαογραφίας Στίλπων Κυριακίδης θα διατυπώσει αμφιβολίες ως προς την ύπαρξη τέτοιου γλωσσικού ιδιώματος, εις το οποίο τα φωνήεντα όχι μόνον δεν καταργούνται (σκ’λί αντί σκυλί, τσίπ’ρο αντί τσίπουρο κ.λπ.) αλλά πλεονάζουν, και γράφει «έχομεν την γνώμην ότι θα ήτο πολύ παρόδοξον, εντός περιοχής ανηκούσης καθ’ ολοκληρίαν εις τα βόρεια ιδιώματα, ν’ απαντάται νησίς στερουμένην και του ελαχίστου αυτών χαρακτηρισμού». Και ο Νίτσος θα του απαντήσει: «Κι όμως παραδόξως η νησίς αυτή απαντάται ενταύθα -περιοχή Μουργκάνας- εις δε τον αμφιβάλλοντα δύναμαι άνευ ουδενός φόβου διαψεύσεως να είπω “έρχου και άκουσον”». Το γλωσσικό αυτό ιδίωμα αποτύπωσε γραπτά μ’ έναν, θα έλεγα, τρόπο μοναδικό και αξεπέραστο ο Σωτήρης Δημητρίου στο προσφάτως εκδοθέν βιβλίο του «Ουρανός απ’ άλλους τόπους».
Με τα φωνήεντα να κυριαρχούν μ’ έναν χορευτικό ρυθμό, σε αντίθεση με άλλες περιοχές της Ηπείρου, στις οποίες τα «σκοτώνουν» μέχρι εξαφανίσεως στον προφορικό τους λόγο. Ετσι, με το παραπάνω βιβλίο του ο Σωτ. Δημητρίου εμπλουτίζει την ελληνική λογοτεχνία με ένα πανάρχαιο ιδίωμα, το οποίο ωμιλείτο σε μια γωνιά των απέραντων συνόρων του ελληνικού κόσμου. Η γραπτή του διατύπωση όχι μόνο διασώζει και αναδεικνύει τον γλωσσικό πλούτο της περιοχής, αλλά είναι και μια νίκη της λογοτεχνίας.
Ετσι, η ανταρσία του Σωτ. Δημητρίου κατά του καθιερωμένου τρόπου γραφής, δίνει μια πολύτιμη και ανεκτίμητη μαρτυρία για τον τρόπο ζωής, τις σχέσεις και τις συνθήκες σε περασμένες εποχές των χωρικών της περιοχής, αλλά και για το τι ακριβώς συνέβη στα ελληνικά βουνά στη δραματική περίοδο της δεκαετίας του 1940.
Αντώνης Ν. Βενέτης,
