Ειδήσεις απ’ το… παρελθόν (Αντ. Βενέτης)
Posted on 3 Νοε, 2021 in Σχόλια | 0 comments
Ξεφυλλίζοντας στην Παπαχαραλάμπειο Βιβλιοθήκη της Ναυπάκτου, την Αθηναϊκή Εφημερίδα ΜΕΛΛΟΝ, η οποία εξεδίδετο από το 1863 μέχρι το 1877 «δις της εβδομάδος» με διευθυντή τον Γ. Γλήνη, βρήκα, πλην άλλων, και «ειδήσεις» οι οποίες αφορούν στην πρωτοφανή αλληλεγγύη που επέδειξε σύμπας ο ελληνισμός της διασποράς, στον ξεσηκωμό, για μια ακόμα φορά, της Κρήτης κατά των Τούρκων, πριν και μετά το έπος και το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, τον Νοέμβριο του 1866.
Ακόμα και από την Βόρειο Αμερική προσέρχεται στην Κρήτη ο ομογενής Ροδοκανάκης, γόνος της ομώνυμης μεγάλης Χιώτικης οικογένειας και υφίσταται, όλες τις ταλαιπωρίες και κακουχίες πολεμώντας στο πλευρό των Κρητών αγωνιστών.
Εκτός όμως από την συμπαράσταση των Πανελλήνων ο ηρωικός αγώνας των Κρητών ξεσήκωσε παγκόσμιο κύμα συμπαράστασης προς το μαρτυρικό νησί.
Έτσι ο Αμερικανός Πρόξενος στα Χανιά τάσσεται αναφανδόν στο πλευρό του αγωνιζόμενου λαού της Κρήτης. Ο μέγιστος των Αμερικανών Φιλελλήνων, ο γιατρός Σάμουελ Χάου (1801-1876) έρχεται, σε προχωρημένη ηλικία, για δεύτερη φορά στην Ελλάδα, για να συμπαρασταθεί στους Κρήτες.
Ο Ούγγρος Συνταγματάρχης Φερδινάνδος Σουτφρίδος προσέρχεται από τους κάμπους της Ουγγαρίας στα βουνά της Κρήτης, για να πολεμήσει τον Τούρκο κατακτητή. Το ίδιο και ο Μαυροβούνιος λοχαγός Καλογέροβιτς, που πεθαίνει στην Αθήνα, από τους τραυματισμούς που υπέστη στα βουνά της Κρήτης.
==============================================
Αλλά ας παραθέσουμε, επί λέξει, τις «ειδήσεις» του ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ.
Οι ειδήσεις
ΜΕΛΛΟΝ, 4-4-1866. Μετά την λήξιν του αδελφοκτόνου πολέμου καταπλεύσαντος εις τον λιμένα της Σμύρνης του πρώτου Αμερικανικού πολεμικού ατμοκινήτου, οι εκεί Έλληνες δι’ επιστολής των εις τον πλοίαρχον εδήλωσαν προς το Αμερικανικόν Έθνος αισθήματα του ημετέρου, μετά ζέσεως και ενθουσιασμού χαιρετώντες την εκ νέου επί των ακτών της Μεσογείου εμφάνισιν της ελευθεριοδότου εκείνης σημαίας. Το διάβημα τούτο τιμά τους συμπολίτας ημών και πάσαν την Ελλάδα.
ΜΕΛΛΟΝ, 24-6-1866. Μανθάνομεν ότι διαρκούσης Κρητικής συναθροίσεως ο Πασάς συγκροτήσας συμβούλιον παρόντων των προξένων επέμενε να εξέλθει όπως επιτεθή κατά των Κρητών διά της βίας· ο Πρόξενος της Αμερικής ακαταπαύστως ανθιστάμενος είπεν επί τέλους, ότι αν ο Πασάς κινηθή, αυτός εν ονόματι του Αμερικανικού Έθνους θα εξέλθη, θα ενωθή μετά των Χριστιανων και τότε αν τολμά ο Τούρκος ας χτυπήση… Δεν έχομεν λόγους όπως εκφράσωμεν τον θαυμασμόν και την ευγνωμοσύνην της πολυκλαύστου ελληνικής φυλής εις τον αντιπρόσωπον του γενναίου, φιλελευθέρου και κοσμοπολιτικού έθνους των Αμερικανών.
ΜΕΛΛΟΝ, 18-11-1866. Πλείσται εφημερίδες εδημοσίευσαν την εκ Χίου συνεισφοράν 453 λιρών υπέρ των Κρητών, διόπερ λίαν εισίν αξιέπαινοι οι συνδραμόντες Έλληνες, πλην δεν βλέπομεν την ανάγκην της δημοσιεύσεως τοιούτων εκ των υποδούλων επαρχιών συνεισφορών, δυναμένη και εις κίνδυνον να εμβάλη τους συνεισφέροντας.
ΜΕΛΛΟΝ, 3-2-1867. Ο φιλέλλην και γνωστός εν Ελλάδι Δόκτωρ HOWE πρόεδρος του εν Βοστώνη Αμερικής φιλοκρητικού κομιτάτου έγραψε προς την εν Αθήναις κ. Finllay ότι δια του προσεχούς αποστέλλει 5.000 τάλληρα δια τους δυστυχείς πρόσφυγας και ότι ελπίζει ν’ αναβιβάση το ποσόν τούτο μέχρι 20.000 ταλλήρων, και ότι και από άλλας της Αμερικής πολιτείας θέλουσιν αποσταλή ποσά προς περίθαλψιν των εκ Κρήτης γυναικοπαίδων […]
ΜΕΛΛΟΝ, 12-5-1867. Ο αντάξιος υιός του εν Μελίτη Προξένου της Ελλάδος κ. Π. Πετροκόκκινος εκτός των τεσσαράκοντα λιρών ας προσέφερεν εις την Κεντρικήν Επιτροπήν, έπεμψεν εσχάτως από τα βάθη της Ασίας όπου εμπορεύεται ετέρας εξήκοντα. Επίσης ο εν ταις Ηγεμονίαις κ. Οδυσσεύς Νεγρεπόντης έπεμψε δραχμάς 1.000 υπέρ των αναγκών της Κρήτης. Η φιλοπατρία τοιούτων νέων τιμά και αυτούς και την πατρίδα.
ΜΕΛΛΟΝ, 20-6-1867. Ο κ. Χάου αφού μεταβάς την παρελθούσαν εβδομάδα εις Αίγιναν διένειμεν πολλά ενδύματα εις τας εκεί κρητικάς οικογενείας, φωτογραφήσας εν συνόλω αυτάς, ίνα παρασταθή και εις Αμερικήν η κατάστασίς των. Κατόπιν απήλθε μετά της οικογενείας του ιδιαιτέρου γραμματέως του Μ. Αναγνωστοπούλου εις Άργος όπου ενέδυσε τας εκεί κρητικάς οικογενείας εν μέσω των υπέρ του Αμερικανικού Έθνους ευλογιών των ευεργετουμένων.
ΜΕΛΛΟΝ, 4-7-1867. Ο κ. Φερδινάνδος Σουτφρίδος, συνταγματάρχης του κατά το 1848 στρατού της Ουγγαρίας, ο εις τοσαύτας εν Κρήτη ως υπαρχηγός του δευτέρου σώματος του γηραιού Πετροπουλάκη παρευρεθείς εις μάχας, ελθών προ τινων ημερών ενταύθα με αποστολήν, αναχωρεί πάλιν σήμερον διά να επαναλάβη τους φιλελληνικούς αυτού αγώνας εν τη νήσω εκείνη. Κρίνομεν περιττόν να εκφράσωμεν και αύθις τον θαυμασμόν ημών και την ευγνωμοσύνην προς τους τοιούτους φιλέλληνας, καθόσον αυτή αύτη η διαγωγή του είναι παντός λόγου και επαίνου ανωτέρα.
ΜΕΛΛΟΝ, 4-8-1867. Μας γράφουσιν εκ Σμύρνης τη 29 Ιουλίου. «…Μετά ταύτα έρχομαι να σοι αναγγείλω ότι από του παρελθόντος έτους είχον καταφύγει ενταύθα περί τα τριακόσια γυναικόπαιδα εκ Κρήτης, και είχε σχηματισθή επιτροπή τις υπέρ αυτών· επειδή όμως αύτη δεν εφρόντιζε μετά ζήλου, και πλειστάκις ηκούσθησαν παράπονα, τέσσαρες εκ των ενταύθα αξιοτίμων πολιτών οι κύριοι Π. Τρανός, Ι. Πιττάκης, Ι. Μαρσέλλος και Ι. Μισθός, ανέλαβον να προμηθεύσωσι τα αναγκαία αφθόνως εις τας οικογενείας ταύτας εξ ιδίων των. Η πράξις αύτη τιμά μεγάλως τους ειρημένους κυρίους, οίτινες και εις άλλας περιστάσεις έδοσαν τρανά δείγματα της φιλοπατρίας και φιλοτιμίας των.
ΜΕΛΛΟΝ, 12-9-1867. Τη επιστασία και φροντίδι του εν Κραγιόβα φιλογενούς κ. Εμ. Βλαστού απ- εστάλλησαν πάλιν εις την ενταύθα κεντρικήν επιτροπήν τα εξής ποσά: 6.000 φράγκα εισπραχθέντα από θεατρικήν παράστασιν του εκεί Ιταλικού θεάτρου. 230 φράγκα τα οποία αφήκεν υπέρ των Κρητών ο μακαρίτης Βασίλειος Χρήστου Θεσσαλός, τελευτήσας εσχάτως. 300 εκ διαφόρων άλλων συνδρομών. Ούτω οι ομογενείς της Κραγιόβας δεν παύουσιν συχνότατα αποδεικνύοντες, ότι ο νους και η καρδία των είναι εκεί όπου ο νους και η καρδία της Ελλάδος.
ΜΕΛΛΟΝ, 7-11-1867. Εξ Αλεξανδρείας ολόκληρον φορτίον τροφίμων αποστέλλεται υπέρ των Κρητών παρά των εκεί γενναίων πατριωτών. Επίσης τροφαί αποστέλλονται υπό των εν Βράιλα, Σαμψούντι, Οδησσώ και εν Τεργέστη φιλοπατρίδων ομογενών, και υπό του εν Γενεύη φιλοκρητικού κομητάτου.
ΜΕΛΛΟΝ, 2-7-1868. Ο Μαυροβούνιος λοχαγός Καλογέροβιτς, ο γενναίος εν Κρήτη πολεμήσας και πληγωθείς, διαμένων εσχάτως ενταύθα προσεβλήθη από οξείαν νόσον και εξέπνευσεν εναντίον όλων των προσπαθειών της επιστήμης. Χύνοντας ευγνωμοσύνης δάκρυα επί τω θανάτω του μαχητού τούτου της ελευθερίας, τελούμεν μικρόν φόρον απέναντι της υπέρ της Ελλάδος αφοσιώσεως του τέκνου τούτου του Μαυροβουνίου.
ΜΕΛΛΟΝ, 20-8-1868. Πλείσται εφημερίδες ανέφερον την γενναίαν υπέρ του Κρητικού αγώνος προσφοράν του εν Αλεξανδρεία φιλοπάτριδος κ. Αβέρωφ. Αξιοσημείωτα όμως είναι τινά καθέκαστα του γεγονότος τούτου οτε εκεί εψάλλετο εν μέσω πανδήμου αγαλλιάσεως η επί τη αποκτήσει του ημετέρου διαδόχου δοξολογία, του Πατριάρχου ιερουργούντος, συγκινηθείς όντως ο φιλογενής κ. Αβέρωφ διέταξε να τηλεγραφήσωσιν εις τον κ. Διοικητήν της ενταύθα Εθνικής Τραπέζης, όπως θέση εις την διάθεσιν της κεντρικής επί των Κρητών Επιτροπής, δέκα πέντε χιλιάδων φράγκων. […]
ΜΕΛΛΟΝ, 10-4-1869. Ο κ. Ροδοκανάκης ο εξ Αμερικής άμα εκεί ηγγέλθη η έκρηξις της Κρητικής Επαναστάσεως ελθών δραστηρίως δε και συντόνως υπέρ της εθνικής ταύτης υποθέσεως εργασθείς διέμενεν εισέτι εις τα ανατολικά όρη της νήσου εκείνης μη θέλων να δώση τοις Τούρκοις υποταγήν. Εσχάτως δε μετά ανεκδιηγήτους κινδύνους και ταλαιπωρείας κατώρθωσεν αυτός ο οπλαρχηγός Φονταδάκης και άλλος τις ακόμη οπλαρχηγός να επιτύχωσι πλοιάριον τι δι’ ού απέβησαν τέλος εις την Ελλάδα.
===================
Κι άλλες ειδήσεις που σχετίζονται με την Κρήτη, από τον Αντ. Βενέτη:
Τα βρήκα ξεφυλλίζοντας την Eθνική Bιβλιοθήκη την τότε ημερήσια Aθηναϊκή Eφημερίδα
«ΤΟ ΒΗΜΑ» του κρητικού Δ. Λαμπράκη. Το πρώτο αναφέρεται στον Γολγοθά που πέρασαν οι αιχμάλωτοι κρητικοί κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο 1940-1941. Μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Ιταλία και μετά την πτώση του Μουσολίνι το 1943, μεταφέρονται στην Βόρεια Γερμανία, απ’ όπου λίγο πριν από την κατάληψη της Ναζιστικής Γερμανίας από τους Συμμάχους, οι Γερμανοί τους μεταφέρουν ξανά, πεζούς 400 μίλια νότια στην Βαυαρία, από που απελευθερώνονται από τους Άγγλους, μεταφέρονται στο Λονδίνο και τελικά επιστρέφουν στην Ελλάδα.
Στην «είδηση» αναφέρονται τα ονόματα των αιχμαλώτων κρητικών τα οποία κατά την αντιγραφή των πιθανόν να υπέπεσα σε κάποια λάθη. Η δεύτερη «είδηση» είναι ένας ύμνος από Άγγλο δημοσιογράφο για την αντιστασιακή δράση των Κρητικών κατά τη διάρκεια της κατοχής.
Ιδιαίτερα αναφέρεται ο Άγγλος δημοσιογράφος εις το χωριό Ασκύφου Σφακίων το οποίο, το οποίο στο ΒΗΜΑ προφανώς λανθασμένα αναγράφεται Ασκίφου.
Παραθέτω λοιπόν τις σχετικές ειδήσεις του ΒΗΜΑτος.
ΤΟ ΒΗΜΑ, 30-05-1945 – Λονδίνο 29-05, και άλλη ομάς έξ 120 απελευθερέντων αιχμαλώτων Ελλήνων στρατιωτών αφίχθησαν εις Αγγλίαν αν και εγκατεστάθησαν υπό των αρχών εις τα περίχωρα του Λονδίνου. Πρόκειται περί αιχμαλώτων της Αλβανίας και της Κρήτης, οι οποίοι μεταφέρθησαν εις Ιταλίαν, όπου υπέστησαν τα πάνδεινα. Μετά την πτώσιν του Μουσολίνι μεταφέρθησαν εις την Νότιον Σιλεσίαν, όταν δεν επλησίασαν οι Ρώσοι μετετοπίσθησαν και πάλιν, αναγκασθέντες να οδοιπορήσουν επί ένα μήνα περίπου, καθ’ η διήνυσαν πεζή 400 μίλια υπό φοβερά συνθήκας, χωρίς επαρκές συσσίτιον και ταλαιπωρούμενοι υπό τους Γερμανούς μέχρι ότου έφθασαν εις Βαυαρίαν. […]
Ιδού τα ονόματα των εκ Κρήτης, Αθηνών και Πειραιώς καταγομένων:
Ιωσήφ Καβρουδάκης, Ανδρέας Αποστολάκης, Νικόλαος Κριτσοτάκης, Ελευθέριος Παπαδάκης, ΝίκόλαοςΠαπουτσάκης, Κωνσταντίνος Δοξαστάκης, Γεώργιος Τσιμπούκης, Άγγελος Σπυριδάκης, Παντελής Παπαδακης, Αντ.Κορνερακης, Εμμανουήλ Κριτσοτάκης, Μιχαήλ Νηστικάκης, Νικόλαος Μακρόδημητράκης , Ελευθέριος Μαστοράκης, Χαράλαμπος Βελιγράκης, Κωνσταντίνος Καλυβάκης, Μύρων Σκορδιλάκης, Γεώργιος Τζενάκης, Χαρίλαος Λαγουδάκης, Γεώργιος Λευτάκης, Στέργιος Γαβριλάκης , Γεώργιος Ζαχαρουδάκης, Στυλιανός Παπαδομανωλάκης, Μιχαήλ Γκιουράκης, Εμμανουήλ Ζεντιανανάκης, Εμμανουήλ Καλικάκης, Εμμανουήλ Μιταρκύλης (;) Μουνδάκης, Εμμανουήλ Κυπριωτάκης, Μιχαήλ Ξανθάκης, Ελευθέριος Παπαδογιωργάκης, Αριστοτέλης Σαπουντζάκης, Μιχαήλ Βελαβετάκης, Μιχαήλ Μουτσοτάκης, Αριστόδημος Σαράκης, Φίλιππος Βαρβανδουκάκης, Γεώργιος Αγγελάκης, Γεώργιος Δασκαλάκης. […]
ΤΟ ΒΗΜΑ, 18-08-1945 – Λονδίνο 17-08, ο απεσταλμένος του ραδιοφωνικού σταθμού του Λονδίνου κ.Κέννεθ Μάθιους ασχολούμενος με το έργον της Ούνρα εν Κρήτη, αναφέρει ότι το έργο της ανοικοδομήσεως εις την ελληνικήν μεγαλόνησον είναι από τα δυσχερέστερα, τα οποία συναντά η Ούνρα, εκ των μεγάλων καταστροφών τας οποίας υπέστη η νήσος, 8.000 σπίτια εκάησαν από τους Γερμανούς, πολλά δε χωριά έχουν καταστραφεί ολόκληρα. Ο κ. Μάθιους, αναφέρει διά μακρών εις επίσκεψιν του εις διάφορα χωριά και ιδιαιτέρως εις το χωριόν Ασκίφου και ομιλεί με ενθουσιασμόν διά το ηθικόν των κατοίκων του. Εις το χωριό αυτό ευρίσκετο ο ίδιος κατά την υποχώρησιν των ελληνικών και βρετανικών στρατευμάτων από την νήσον μετά την γερμανική επίθεσιν. Το Ασκίφου προσθέτει και η ηρωική αντίσταση αποτελεί μικρογραφίαν ολοκλήρου της Κρήτης, ολόκληρου της Ελλάδος, ολόκληρου του κόσμου και της ηρωικής του αντιστάσεως εναντίον του φασισμού. Αναφερόμενος εις τας καταστροφάς που υπέστη η νήσος και τας δυσχερείας προ των οποίων ευρίσκεται η Ούνρα ο κ. Μάθιους εξαίρει ιδιαιτέρως το γεγονός ότι -όπως λέγει- η Κρήτη δεν παραπονείται και καταλήγει με την διαπίστωση ότι «η Κρήτη είναι ένας τόπος ο οποίος δεικνύει συγκεντρωμένος τα αρετάς του Ελληνικού Λαού».
Θα είναι φρονώ, χρήσιμο αν τούτο είναι εφικτό, να εντοπιστούν οι ιδιαίτερες πατρίδες (χωριά κλπ) των αναφερόμενων αιχμαλώτων Κρητών. Ήδη ερωτηθείς σχετικώς ο Επίτιμος Δικηγόρος Μιχαήλ Αγγελάκης καταγόμενος από το χωριό Τουρλωτή Σητείας επεσήμανε μεταξύ των αιχμαλώτων, τον αδερφό του πατρός του Μανώλη, Γεώργιο Αγγελάκη. Ούτως μετά την άφιξη του στο χωριό του, υλοποίησε το τάμα κατά το οποίο εφόσον επέστρεφε σώος, θα έκτιζε εκκλησία επ’ ονόματι της Αγίας Βαρβάρας.
